Người dân Anh đang phải đối mặt với gánh nặng chi phí vay mượn cao nhất trong một thế hệ, bất chấp việc Ngân hàng Trung ương Vương quốc Anh (BoE) đã thực hiện cắt giảm lãi suất. Theo phân tích của Bloomberg dựa trên dữ liệu tiết kiệm và thế chấp từ BoE, người dân Anh hiện đang thiệt hại khoảng 11 tỷ bảng Anh (14,6 tỷ USD) mỗi năm so với thời điểm tháng 7/2022.

Sau một năm kể từ khi BoE bắt đầu cắt giảm lãi suất, người dân Anh vẫn chưa thể tận hưởng lợi ích từ việc giảm chi phí vay. Mặc dù BoE đã thực hiện bốn lần cắt giảm lãi suất và dự kiến sẽ còn tiếp tục hạ thêm, nhưng việc giảm lãi suất đã không mang lại nhiều lợi ích cho người dân. Người gửi tiết kiệm chịu thiệt khi các ngân hàng và tổ chức tài chính nhanh chóng điều chỉnh giảm mức lãi trả cho những khoản tiền gửi.

Trong khi đó, các chủ nhà mua trả góp vẫn chưa được hưởng lợi vì nhiều người vẫn đang chờ hợp đồng vay thế chấp với lãi suất cao hết hạn. Những phát hiện này cho thấy thách thức của các nhà hoạch định chính sách trong việc nới lỏng điều kiện tài chính cho các hộ gia đình và thúc đẩy tốc độ tăng trưởng đang ảm đạm của nền kinh tế Anh.

Sự phục hồi kinh tế Anh phụ thuộc lớn vào người tiêu dùng, nhưng nhiều người dân vẫn có xu hướng tích trữ hơn là chi tiêu, do lo ngại các đợt tăng thuế tiếp theo vào mùa Thu năm nay. Chuyên gia kinh tế James Smith từ ngân hàng ING nhận định: “Điều này cho thấy tác động của việc cắt giảm lãi suất sẽ rất chậm, càng bị kéo dài bởi chính tốc độ cắt giảm đang diễn ra một cách chậm chạp.”

BoE được kỳ vọng sẽ công bố lần cắt giảm lãi suất thứ năm, hạ thêm 0,25 điểm phần trăm xuống còn 4% vào cuộc họp ngày 7/8 tới. Tuy nhiên, với lạm phát hiện đang ở mức cao nhất trong 17 tháng qua và “nóng” hơn dự báo hồi tháng Năm, Thống đốc BoE Andrew Bailey nhiều khả năng sẽ nhấn mạnh sự thận trọng về tốc độ nới lỏng chính sách tiền tệ sắp tới.

Theo tính toán dựa trên tổng tiền gửi và lãi suất thực tế, việc lãi suất giảm khiến người gửi tiết kiệm Anh mất khoảng 5 tỷ bảng thu nhập trong năm qua. Ngược lại, chi phí lãi vay đối với các khoản vay thế chấp và nợ không đảm bảo đã tăng thêm 6 tỷ bảng so với một năm trước.

Hiện có khoảng 1 triệu người đang nắm các khoản vay với lãi suất cao hơn mức hiện tại, tức là họ chưa thể hưởng lợi từ việc chi phí vay giảm. Các nhà kinh tế và giới đầu tư dự báo BoE sẽ tiếp tục giữ tốc độ nới lỏng mỗi quý một lần, và lãi suất có thể giảm về khoảng 3,5% vào mùa Xuân năm sau.

Tuy nhiên, mức này vẫn cao hơn đáng kể so với mức dưới 1% hồi đầu năm 2022, trước khi lạm phát tăng vọt lên hai chữ số. Chỉ số giá tiêu dùng tháng 10/2022 của Anh sẽ được công bố vào thứ Tư (31/7/2024) và dự kiến tăng 2,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Bloomberg đã cung cấp thông tin chi tiết về tình hình này.

Ngày 01/08, hai thành viên của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã lên tiếng về quyết định phản đối giữ nguyên lãi suất. Thống đốc Christopher Waller và Thống đốc Michelle Bowman cho rằng Fed đang phạm sai lầm khi trì hoãn việc nới lỏng chính sách trong bối cảnh thị trường lao động đối mặt với nhiều rủi ro.

Cả hai thống đốc đều bỏ phiếu phản đối quyết định giữ nguyên lãi suất và ủng hộ việc cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm. Họ cho rằng thuế quan chỉ có tác động tạm thời đến lạm phát và việc giữ nguyên lãi suất sẽ gây rủi ro cho nền kinh tế. Trong các tuyên bố riêng biệt, ông Waller và bà Bowman trình bày chi tiết lý do bỏ phiếu phản đối. Sự bất đồng ý kiến này phản ánh một cuộc thảo luận lành mạnh và sôi nổi trong Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC), ông Waller nhận xét.

FOMC đã bỏ phiếu giữ nguyên lãi suất với tỷ lệ 9-2. Sự kiện này xảy ra ngay trước khi Bộ Lao động công bố báo cáo cho thấy số việc làm phi nông nghiệp chỉ tăng 73.000 trong tháng 7, thấp hơn kỳ vọng. Ông Waller và bà Bowman đều được Tổng thống Donald Trump bổ nhiệm vào Fed. Họ không ủng hộ việc cắt giảm lãi suất mạnh như lời kêu gọi của ông Trump. Thay vào đó, họ đề xuất cách tiếp cận thận trọng hơn – cắt giảm tối đa 1,5 điểm phần trăm với tốc độ chậm.

Bà Bowman cho rằng thuế quan chỉ có tác động hạn chế đến giá cả và nếu không có thuế quan, thước đo lạm phát chính của Fed sẽ ở dưới 2,5% và gần hơn với mục tiêu 2% của Fed. Trong khi đó, ông Trump vẫn tiếp tục chỉ trích Fed vì không cắt giảm lãi suất. Ông lại một lần nữa chỉ trích Fed, đặc biệt là Chủ tịch Jerome Powell, trên trang mạng xã hội Truth Social vào sáng ngày 01/08.

Các quốc gia trên thế giới đang đối mặt với thách thức trong việc cân bằng nhu cầu sử dụng tiền số ngày càng tăng của công chúng với những cảnh báo về rủi ro đối với ổn định tài chính của lĩnh vực này. Việc sử dụng stablecoin, một loại tiền ảo được thiết kế để giữ giá ổn định, thường neo theo tỷ giá 1:1 với đồng USD, đã gia tăng mạnh trong những năm gần đây.

Stablecoin được sử dụng phổ biến để giao dịch giữa các loại tài sản số và được kỳ vọng có thể dùng để chuyển tiền tức thì. Tuy nhiên, việc sử dụng stablecoin cũng đặt ra nhiều thách thức và rủi ro. Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) đã lên tiếng cảnh báo rằng nếu để stablecoin phát triển tự do, niềm tin của người dân vào tiền tệ sẽ bị xói mòn, chủ quyền tiền tệ bị đe dọa và những rủi ro đối với ổn định tài chính trở nên khó kiểm soát.

Các nhà hoạch định chính sách cũng lo ngại rằng stablecoin có thể bị lợi dụng làm công cụ trung gian cho các hoạt động tội phạm tài chính. Trước những thách thức này, một số quốc gia đang gấp rút phát triển tiền ảo của ngân hàng trung ương (CBDC), nhằm mang đến cho người dân lựa chọn thanh toán số hóa an toàn và góp phần ngăn chặn làn sóng “Đô la hóa” đang mạnh lên.

Tuy nhiên, các dự án CBDC cho đến nay vẫn gặp không ít khó khăn, hiệu quả triển khai còn khá hạn chế. Ông Christian Catalini, sáng lập Phòng thí nghiệm Kinh tế học Tiền mã hóa tại Viện Công nghệ Massachusetts, nhận định rằng chúng ta đang sống trong một bối cảnh kỳ lạ, khi stablecoin neo theo đồng USD nắm vị trí áp đảo. Nếu không có các biện pháp quản lý, điều này có thể dẫn đến tình trạng đô la hóa tràn lan.

Hiện trên toàn cầu có khoảng 250 tỷ USD giá trị stablecoin đang lưu hành, phần lớn đều neo theo đồng USD. Nhà đầu tư thường rót vốn vào loại tài sản này để giữ tiền trước khi giao dịch tiền mã hóa hoặc sử dụng để thanh toán, bởi giao dịch chỉ mất vài phút thay vì vài ngày như ngân hàng truyền thống, đồng thời chi phí giao dịch lại rẻ hơn rất nhiều.

Giới phân tích nhận định thị trường stablecoin sẽ tiếp tục tăng trưởng bùng nổ trong những năm tới. Viện Citi dự báo nguồn cung stablecoin toàn cầu có thể đạt 1,6 ngàn tỷ USD vào năm 2030, thậm chí có thể tăng vọt đến 3,7 ngàn tỷ USD nhờ khung pháp lý thuận lợi hơn tại Mỹ.

Tuy nhiên, tốc độ phát triển quá nhanh này cũng tiềm ẩn nguy cơ khiến các quốc gia không theo kịp sẽ bỏ lỡ việc phát triển ngành công nghiệp mới, đồng thời mất tiếng nói trong việc định hình luật chơi toàn cầu.

Một số quốc gia đang xem xét các giải pháp khác nhau. Tại Anh, Ngân hàng Trung ương (BOE) đã phát đi tín hiệu nới lỏng so với quan điểm thận trọng trước đây với các tổ chức phát hành stablecoin. Tại khu vực đồng Euro, nhiều nhà hoạch định chính sách đang ấp ủ kỳ vọng đưa đồng Euro trở thành đồng tiền dự trữ mới thay thế vị trí thống trị của USD.

Dù vậy, Thống đốc BOE Andrew Bailey vừa cảnh báo rằng việc các ngân hàng lớn tự phát hành stablecoin có thể đặt ra rủi ro cho sự ổn định tài chính. Theo ông Bailey, giải pháp hợp lý hơn cho Anh là từng bước chuyển sang áp dụng tiền gửi dạng token hóa – tức số hóa tiền gửi của các ngân hàng thương mại, qua đó rút ngắn thời gian thanh toán – thay vì vội vàng đưa ra một đồng tiền số quốc gia mới.

Tại khu vực đồng Euro, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) là lực lượng dẫn dắt chủ chốt khi mạnh mẽ thúc đẩy phát hành đồng Euro số. Từ năm 2021, dự án đồng Euro số phục vụ đối tượng khách hàng bán lẻ đã được triển khai, với mục tiêu từng bước giảm sự phụ thuộc của châu Âu vào các tập đoàn công nghệ Mỹ đang nắm giữ hạ tầng thanh toán xuyên lục địa.

Tuy nhiên, bức tranh phát triển tiền số do ngân hàng trung ương phát hành (CBDC) trên thế giới vẫn chưa thực sự khởi sắc. Dù toàn cầu ghi nhận 69 dự án CBDC bán lẻ đang trong quá trình triển khai, mới chỉ có 3 dự án chính thức đưa vào vận hành và hai dự án khác đã phải dừng lại giữa chừng.

Ám ảnh lớn nhất đối với các dự án CBDC là thất bại điển hình của Nigeria. Năm 2021, nước này từng tự tin phát hành đồng tiền số e-Naira, song đa phần người dân lại thờ ơ và chuyển sang sử dụng stablecoin neo theo đồng USD do các tổ chức tư nhân phát hành.

Ông Nitin Datta, Chánh văn phòng UNDCIF (cơ quan trực thuộc Liên Hợp Quốc về tài sản số), nhận định rằng một phần nguyên nhân khiến đồng e-naira thất bại là do nó chỉ đơn thuần là phiên bản số hóa của đồng tiền nội tệ truyền thống, vốn không nhận được sự tin tưởng từ công chúng.

Bà Ruth Wandhofer, Chủ tịch cơ quan quản lý hệ thống thanh toán Vương quốc Anh, nhấn mạnh rằng loại tài sản này vẫn chưa cho thấy khả năng ứng dụng ở quy mô lớn. Theo bà, một giám đốc tài chính cấp toàn cầu “khó có thể dùng stablecoin để thực hiện các giao dịch giá trị lớn xuyên biên giới” do vướng phải chi phí chuyển đổi ngoại tệ đáng kể.

Bà cũng chỉ ra thực tế tại nhiều quốc gia, người tiêu dùng vẫn thiếu kiến thức tài chính cơ bản, hệ thống thanh toán còn nhiều hạn chế, trang thiết bị công nghệ chưa đáp ứng, và tính minh bạch chưa cao.

Đối với những dự án này, ông Josh Lipsky, Giám đốc cấp cao Trung tâm địa kinh tế của Atlantic Council, cho rằng sự ra đời của đồng Euro số sẽ là phép thử quyết định. “Nếu Euro số vận hành thành công, khu vực đồng Euro sẽ chứng minh cho thế giới thấy rằng giải pháp số hóa của khu vực công là khả thi và xứng đáng trở thành hình mẫu toàn cầu”, ông nhấn mạnh.

Khả năng Tổng thống Mỹ Donald Trump tìm cách sa thải Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell đang gây ra nhiều quan ngại về một cuộc chiến pháp lý tiềm ẩn và những tác động tiêu cực đến thị trường tài chính cũng như nền kinh tế toàn cầu.

Các chuyên gia pháp lý và chính sách đang đặt ra câu hỏi về quyền hạn của Tổng thống và tính độc lập của Fed trong bối cảnh này. Một trong những vấn đề then chốt xoay quanh việc liệu Tổng thống Trump có đủ thẩm quyền để cách chức ông Powell hay không. Câu trả lời hiện tại dường như nghiêng về việc Tổng thống không có thẩm quyền này, trừ khi có “nguyên nhân chính đáng”. Tuy nhiên, việc xác định “nguyên nhân chính đáng” có thể mang tính chủ quan cao và phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Nếu ông Trump cố gắng sa thải ông Powell, nhiều khả năng ông Powell sẽ đệ đơn kiện lên tòa án. Vụ kiện này rất có thể sẽ được đưa lên Tòa án Tối cao. Trước đây, tòa án này đã phán quyết rằng Fed, với tư cách là một thực thể đặc biệt, và các thống đốc của cơ quan này không thể bị thay đổi nhân sự một cách tùy tiện.

Ngoài ra, ông Powell còn có thể yêu cầu Ủy ban Thị trường Mở Liên bang Mỹ (FOMC) giữ lại ông làm Chủ tịch, cho phép ông tiếp tục ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ. Điều này có thể diễn ra vì trong lịch sử, Chủ tịch FOMC luôn là Chủ tịch Hội đồng Thống đốc Fed, nhưng không phải là một yêu cầu bắt buộc.

Tổng thống Trump đã nhiều lần bày tỏ mong muốn cắt giảm lãi suất, điều này có thể dẫn đến những hệ quả kinh tế đáng kể. Mục tiêu của ông là lãi suất thấp hơn nhiều và ông muốn điều đó xảy ra ngay lập tức, bất kể những hệ quả kinh tế có thể phát sinh.

Các chuyên gia nhận định rằng nếu ông Trump sa thải ông Powell, điều đó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho thị trường và kinh tế. Việc sa thải ông Powell khó có thể thay đổi cách tiếp cận của FOMC đối với chính sách tiền tệ và có thể còn làm cứng rắn hơn lập trường của họ về lãi suất.

Chi phí về danh tiếng từ việc sa thải ông Powell sẽ rất khó để khắc phục. Sự can thiệp chính trị vào hoạt động của Fed có thể dẫn đến chính sách tiền tệ yếu kém, tương tự như những gì đã xảy ra vào cuối những năm 1960 và đầu những năm 1970, với những hậu quả bất lợi cho lạm phát.

Trước những tình huống này, tất cả các bên liên quan cần phải xem xét kỹ lưỡng các bước tiếp theo và cân nhắc những tác động lâu dài có thể xảy ra. Đồng thời, tính độc lập của Fed và cơ chế kiểm soát, giám sát cần được đảm bảo để tránh những can thiệp chính trị không phù hợp.

Đọc thêm về vấn đề này tại đây.

Tóm lại, sự việc Tổng thống Trump có thể sa thải Chủ tịch Fed Jerome Powell không chỉ là một vấn đề về quyền hạn và chính trị, mà còn liên quan đến những vấn đề sâu rộng hơn về kinh tế và quản lý. Điều quan trọng là cần duy trì tính độc lập của Fed và đảm bảo rằng các quyết định chính sách được đưa ra dựa trên các xem xét kinh tế khách quan.