Không giống như nhiều người thường lầm tưởng, vị trí của Trái Đất trong vũ trụ không được xác định một cách ngẫu nhiên hay dựa vào hệ thống GPS. Trên thực tế, để xác định vị trí và chuyển động của hành tinh chúng ta, các nhà thiên văn học sử dụng kính viễn vọng vô tuyến để thu nhận những tín hiệu yếu ớt phát ra từ các hố đen siêu lớn nằm ở trung tâm của các thiên hà xa xôi.

Những tín hiệu này phải di chuyển hàng triệu năm ánh sáng để đến được Trái Đất và đóng vai trò như một ‘mốc tọa độ’ giúp xác định chuyển động, vị trí và tốc độ quay của hành tinh chúng ta. Thông qua kỹ thuật trắc địa vô tuyến, các tín hiệu này được đồng bộ hóa từ một mạng lưới kính viễn vọng trên khắp thế giới, cung cấp dữ liệu cực kỳ chính xác cho các hệ thống định vị toàn cầu (GPS), điều hướng hàng không, theo dõi chuỗi cung ứng và giao dịch tài chính quốc tế.

Tuy nhiên, ngành khoa học tiên tiến này đang phải đối mặt với một thách thức mới là sự phát triển không ngừng của các thiết bị không dây như Wifi, smartphone và mạng 5G, 6G. Sự bùng nổ của các thiết bị tiêu dùng này đang chiếm dụng ngày càng nhiều dải phổ vô tuyến, gây ra sự nhiễu loạn nghiêm trọng đến tín hiệu thiên văn học.

Tín hiệu vô tuyến từ vũ trụ rất yếu, trong khi tín hiệu nhân tạo trên Trái Đất lại mạnh hơn gấp hàng triệu lần, làm mờ hoặc che khuất những gì kính viễn vọng cần thu nhận. Thậm chí, các tần số từng được dành riêng cho nghiên cứu thiên văn cũng đang bị rò rỉ tín hiệu từ các thiết bị điện tử hoặc bị phân bổ lại cho mục đích thương mại.

Tình hình này đe dọa nghiêm trọng đến độ chính xác mà khoa học vũ trụ cần đạt được để duy trì các dịch vụ hiện đại mà xã hội đang phụ thuộc. Để giải quyết vấn đề, giới khoa học đề xuất thiết lập các ‘vùng im lặng vô tuyến’, nơi tín hiệu điện tử bị hạn chế nghiêm ngặt, hoặc xây dựng cơ chế bảo vệ các tần số dành riêng cho nghiên cứu.

Tuy nhiên, phổ vô tuyến hiện được quản lý theo từng quốc gia, khiến việc tìm kiếm giải pháp toàn cầu trở nên khó khăn. Trong bối cảnh công nghệ không dây tiếp tục phát triển mạnh mẽ, việc nâng cao nhận thức cộng đồng và xây dựng chính sách quản lý phổ sóng hợp lý là điều cấp thiết.

Nếu không có những giải pháp hiệu quả, bức tranh vũ trụ mà con người vẽ nên có thể sẽ bị nhiễu sóng bởi chính những tiện nghi hiện đại chúng ta đang sử dụng mỗi ngày. Sự phát triển của công nghệ không dây và nhu cầu sử dụng phổ vô tuyến cho các mục đích thương mại sẽ tiếp tục đặt ra thách thức cho việc bảo vệ tín hiệu thiên văn học và duy trì độ chính xác của các dịch vụ định vị và điều hướng.

Trước tình hình này, các nhà khoa học và tổ chức vũ trụ trên toàn thế giới đang nỗ lực tìm kiếm giải pháp để cân bằng giữa nhu cầu sử dụng phổ vô tuyến cho công nghệ không dây và việc bảo vệ tín hiệu thiên văn học. Mới đây, Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) đã đưa ra một số đề xuất về việc thiết lập các khu vực bảo vệ tín hiệu vô tuyến và xây dựng cơ chế quản lý phổ sóng toàn cầu.

Đồng thời, Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) cũng đang tích cực làm việc để xây dựng các quy định và chính sách quản lý phổ sóng toàn cầu, nhằm đảm bảo sự phát triển của công nghệ không dây và bảo vệ tín hiệu thiên văn học.