Cắt giảm 500.000 thùng dầu/ngày là động thái phản ứng mạnh tay đầu tiên của Moscow đối với một loạt biện pháp trừng phạt mà phương Tây áp lên hoạt động giao dịch dầu Nga trên thị trường toàn cầu thời gian gần đây.

Giá dầu Brent giao sau tại thị trường London và giá dầu WTI giao sau tại New York đã tăng hơn 2% trong phiên ngày thứ Sáu sau khi quyết định của Moscow được công bố.

Theo tờ NYT, tăng giá chính là điều mà Nga đang mong muốn. Nga – nhà sản xuất dầu lớn thứ ba thế giới – đã buộc phải bán dầu thô với mức giá thấp hơn nhiều so với thị trường, ước tính có lúc chiết khấu tới 50%, để thu hút người mua ở khu vực châu Á, bù đắp cho việc mất khách hàng phương Tây sau khi bị áp trừng phạt.

Động thái cắt giảm sản lượng dầu của Nga được công bố bởi Phó thủ tướng Alexander Novak – người phụ trách vấn đề năng lượng trong Chính phủ Nga. Tuyên bố mà ông Novak đưa ra trước các nhà báo một lần nữa khẳng định quan điểm của các nhà lãnh đạo nước này là “chúng tôi sẽ không bán dầu cho những ai trực tiếp hay gián tiếp tuân thủ các nguyên tắc về mức giá trần” mà phương Tây đưa ra.

Tuy nhiên, giới phân tích nhận định rằng có vẻ như Nga, đang duy trì được sản lượng khai thác dầu tương đối ổn định trong những tháng gần đây, đã bắt đầu lo ngại về khả năng mất doanh thu do các biện pháp hạn chế mà phương Tây đặt ra đối với giao dịch dầu mỏ Nga.

“Nga đang cảm thấy bị đe dọa khi ngày càng có nhiều quốc gia bắt đầu tìm cách sử dụng cơ chế trần giá”, nhà phân tích Felix Todd của công ty dữ liệu Argus Media phát biểu. Hoặc, các nhà phân tích cho rằng Nga đang tìm giải pháp tốt nhất để chuẩn bị cho tình huống xấu.

“Nếu Nga buộc phải cắt giảm sản lượng, dù chỉ trong một khoảng thời gian nhất định, họ sẽ hành động thật nhanh và cố gắng tạo ra một ấn tượng rằng họ chọn cách làm như vậy và đang ở thế kiểm soát tình hình, thay vì bị các biện pháp của phương Tây ép buộc”, ông Richard Bronze, trưởng bộ phận địa chính trị của công ty nghiên cứu Energy Aspects nhận định.

Phó thủ tướng Novak nói rằng việc cắt giảm sản lượng sẽ “đóng góp vào việc thiết lập lại các mối quan hệ thị trường”. Ông cũng tỏ ra phản bác ý kiến rằng Nga đang gặp khó khăn trong việc tìm khách mua dầu. “Hiện nay, chúng tôi đang bán hết toàn bộ số dầu sản xuất ra”, thông tấn Nga Interfax dẫn lời ông Novak.

Trong vòng 5 năm qua, Nga cùng với Saudi Arabia giữ vai trò đồng lãnh đạo của OPEC+. Nếu Nga thực sự giảm sản lượng, số dầu mà nước này sản xuất ra có thể sẽ ít hơn tới 1 triệu thùng/ngày so với hạn ngạch mà Nga được phân bổ trong OPEC+, vì sản lượng hiện tại của Nga vốn dĩ đã ít hơn 500.000 thùng/ngày so với hạn ngạch. Còn trên phạm vi thị trường toàn cầu, nửa triệu thùng dầu mỗi ngày mà Nga tuyên bố giảm sản lượng tương đương khoảng 0,5% tổng sản lượng dầu thế giới.

Tuần trước, OPEC+ tuyên bố giữ nguyên kế hoạch giảm sản lượng 2 triệu thùng/ngày mỗi tháng trong thời gian còn lại của năm nay. Các nhà phân tích cho rằng việc Nga tuyên bố giảm sản lượng sẽ không dẫn tới bất kỳ thay đổi nào trong lập trường của OPEC+.

Theo dữ liệu từ Argus Media, trong những tuần gần đây, nguồn cung dầu Nga trở nên dồi dào, tạo điều kiện cho khách mua được hưởng mức chiết khấu lên tới 40 USD/thùng đối với dầu Urals – loại dầu xuất khẩu chủ lực của Nga. Bằng cách cắt giảm sản lượng, Nga có thể sẽ đẩy giá bán dầu lên mức mong muốn. Nếu lượng dầu Nga cung cấp ra thị trường ít đi, người mua có thể sẽ buộc phải chấp nhận mức giá ít chiết khấu hơn.

“Lượng dầu Nga dư thừa là lớn, nên Nga phải giảm mạnh giá bán dầu để thu hút lực cầu”, nhà nghiên cứu Craig Kennedy thuộc Davis Center for Rusian and Eurasian Studies thuộc Đại học Harvard nhận định.

Tham khảo: NYT

Năm 2022, giá dầu tăng vọt trên 100 USD lần đầu tiên kể từ năm 2014 khi nhu cầu phục hồi sau các đợt phong tỏa chống COVID-19 ở nhiều nơi trên thế giới và xảy ra xung đột giữa Nga và Ukraine làm tăng thêm mối lo ngại về nguồn cung. Nhưng giá sau đó đã hạ nhiệt, dầu thô Brent đã kết thúc năm ở mức gần 86 đô la do lo ngại về suy thoái kinh tế toàn cầu.

Việc giá dầu quay trở lại mức trên 100 đô la trong một thời gian dài sẽ mang lại nhiều doanh thu hơn cho các thành viên OPEC (Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ), những nước có nền kinh tế chủ yếu phụ thuộc vào thu nhập từ dầu mỏ, nhưng lại là một trở ngại đối với các nền kinh tế công nghiệp hóa – đang cố gắng kiểm soát lạm phát và lãi suất.

Để hỗ trợ giá dầu, Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ và các đồng minh bao gồm Nga, được gọi là OPEC+, hồi tháng 10 đã đồng ý cắt giảm sản lượng 2 triệu thùng mỗi ngày, tương đương khoảng 2% nhu cầu thế giới.

Sau sự biến động của năm 2022, khiến dầu thô Brent tiến gần đến mức cao nhất mọi thời đại, là 147 USD ngay sau khi chiến tranh ở Ukraine bắt đầu, song đến nay, đầu năm 2023, giá dầu Brent chỉ còn hơn 86 USD, mặc dù Nga có kế hoạch cắt giảm sản lượng vào tháng 3.

Cả OPEC và OPEC+ đều không công bố dự báo giá dầu và không có mục tiêu về giá. Các quan chức và bộ trưởng của OPEC và OPEC+ thường miễn cưỡng thảo luận về hướng giá.

Trong một bình luận công khai hiếm hoi vào ngày 8/2, đại diện của Iran tại OPEC, Afshin Javan, cho biết giá dầu có thể tăng trở lại khoảng 100 USD trong nửa cuối năm, đồng thời cho biết thêm rằng OPEC+ có thể sẽ giữ nguyên chính sách sản lượng hiện tại tại cuộc họp tiếp theo.

Reuters đã có cuộc phỏng vấn riêng với 5 quan chức khác của các nước OPEC về triển vọng giá dầu 100 USD. Trong số đó, ba người cho rằng dầu có nhiều khả năng tăng giá vào năm 2023 hơn là giảm, với hai người dự đoán giá sẽ quay trở lại mức 100 đô la.

Một trong những nguồn tin của OPEC cho biết: “Cần phải nói rằng bóng đen của cuộc khủng hoảng năng lượng sẽ tiếp tục bao trùm thế giới và xu hướng chung của giá dầu toàn cầu sẽ tăng lên”.

“Theo tôi, việc dầu thô Brent trở lại trên 100 USD vào một thời điểm nào đó vào năm 2023 không phải là điều bất ngờ”, ông này cho biết.

Còn về phía các nhà phân tích và thị trường, cho đến thời điểm hiện tại, hầu hết đều dự báo giá dầu sẽ giảm trong năm 2022. Kết quả một cuộc khảo sát của Reuters với 30 nhà kinh tế và nhà phân tích dự báo dầu Brent sẽ ở mức trung bình 89,37 USD/thùng vào năm 2023, giảm so với 99 USD của năm 2022. Goldman Sachs đã hạ dự báo giá dầu Brent năm 2023 xuống còn 92 USD.

Việc Trung Quốc đột ngột dỡ bỏ các hạn chế chống COVID có khả năng thúc đẩy tăng trưởng nhu cầu dầu mỏ vào năm 2023, sau khi giảm nhẹ trong năm 2022 – lần giảm đầu tiên trong lịch sử.

Các nguồn OPEC cũng đề cập đến việc thiếu đầu tư cho sản xuất để tăng nguồn cung sẽ hỗ trợ giá. Các thành viên OPEC đang bơm ít hơn gần 1 triệu thùng/ngày so với mục tiêu của họ, theo số liệu của chính nhóm này cũng như của các tổ chức đánh giá khác.

Trong khi các nhà sản xuất ngoài OPEC dự kiến vẫn sẽ bơm thêm dầu trong năm 2023, dự báo nguồn cung dầu tăng 1,5 triệu thùng/ngày sẽ thấp hơn mức tăng trưởng nhu cầu – dự kiến là 2,2 triệu thùng/ngày, theo dự báo của OPEC.

Một nguồn tin khác của OPEC cho biết: “Ngay cả khi nguồn cung bổ sung đến từ đâu đó đó, thị trường vẫn sẽ chứng kiến tình trạng thiếu cung so với cầu”, và cùng chung ý kiến như vị quan chức OPEC khác là “Có nhiều áp lực giá tăng hơn là giảm trên thị trường”.

OPEC sẽ không hành động trái với Nga

Thỏa thuận cắt giảm sản lượng của OPEC+ từ tháng 10/2022 sẽ áp dụng cho cả năm 2023. Người đứng đầu Cơ quan Năng lượng Quốc tế, Fatih Birol, vào ngày 5/2 đã kêu gọi các nhà sản xuất xem xét lại chính sách sản lượng của họ “nếu nhu cầu tăng rất mạnh.”

Cho đến nay, OPEC không có kế hoạch thay đổi chủ trương. Các bộ trưởng chủ chốt của OPEC+ tại cuộc họp ngày 1/2 đã tán thành chính sách hiện tại. Sau cuộc họp này, một nguồn tin cho biết thông điệp chính là OPEC+ sẽ là duy trì lộ trình cho đến khi kết thúc thỏa thuận.

Hai đại biểu của OPEC+ hôm 10/2 đã nói với phóng viên Reuters rằng OPEC+ không có kế hoạch hành động sau khi Nga tuyên bố cắt giảm sản lượng dầu 500.000 thùng mỗi ngày, tương đương khoảng 5% sản lượng của họ.

Một nguồn tin khác của OPEC cũng đồng ý rằng giá dầu có thể quay trở lại mức 100 USD vào năm 2023, mặc dù triển vọng tăng trưởng kinh tế là rủi ro chính.

“Mọi thứ sẽ phụ thuộc vào nền kinh tế – tất nhiên nếu có sự cải thiện ở Trung Quốc, giá dầu có thể sẽ quay trở lại mức 100 USD,” ông nói, và thêm rằng: “Giá dầu thô trong khoảng từ 85 đến 100 USD là “tốt cho tất cả mọi người”.

IEA, đại diện cho 31 quốc gia bao gồm cả nước tiêu dùng hàng đầu thế giới là Mỹ, hôm thứ Sáu vừa qua đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận về việc giá dầu ở mức 100 USD sẽ có ý nghĩa như thế nào đối với các thành viên của mình. Vào tháng 11, Birol cho biết giá dầu ở mức 100 USD là một rủi ro thực sự đối với nền kinh tế toàn cầu.

Tuy nhiên, không phải mọi nguồn tin từ OPEC đều dự báo giá dầu sẽ tăng, mặc dù số người dự báo giá giảm ít hơn số người dự báo giá tăng. Theo nhóm dự báo giá giảm, cũng như rủi ro suy thoái kinh tế, giá dầu sẽ giảm vào năm 2023 vì không rõ nhu cầu từ Trung Quốc sẽ là bao nhiêu và liệu nước này có áp dụng các biện pháp phong tỏa một lần nữa để ngăn chặn sự bùng phát của dịch COVID hay không.

“Vẫn còn những điều không chắc chắn về tăng trưởng kinh tế, lạm phát và việc mở cửa trở lại của Trung Quốc”, một nguồn tin từ OPEC, người dự đoán giá dầu sẽ giảm trong năm nay, cho biết.

Tham khảo: Reuters

Nhu cầu dầu của Trung Quốc ngày càng tăng khi nước này mở cửa trở lại sau các hạn chế vì dịch bệnh Covid-19 kéo dài gần 3 năm. Các nhà phân tích cho rằng Trung Quốc sẽ chiếm một nửa mức tăng trưởng nhu cầu dầu toàn cầu trong năm nay với tổng nhu cầu dầu thế giới đạt mức kỷ lục.

Trước viễn cảnh “béo bở” đó, 2 thành viên dẫn đầu của nhóm OPEC+ là Saudi Arabia và Nga sẽ cạnh tranh để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nhà nhập khẩu dầu thô lớn nhất thế giới này.

Tuần trước, Saudi Arabia đã gây bất ngờ cho thị trường dầu mỏ khi tăng giá bán chính thức (OSP) cho loại dầu thô chủ lực của nước này xuất sang châu Á, Mỹ và châu Âu vào tháng 3.

Theo đó, Tập đoàn Saudi Aramco đã nâng giá dầu thô Arab Light sang châu Á cho các chuyến hàng tháng 3 thêm 0,2 USD/thùng lên mức cao hơn 2 USD/thùng so với mức trung bình của chuẩn Dubai/Oman, mức chuẩn mà dầu của Trung Đông được định giá ở châu Á.

Đồng thái đầy bất ngờ này là lần tăng giá dầu đầu tiên của quốc gia Trung Đông tại châu Á kể từ tháng 9/2022 và có khả năng phản ánh kỳ vòng của Saudi Arabia rằng nhu cầu ở châu Á sẽ tăng từ quý thứ 2 trở đi.

Không chỉ Saudi Arabia lạc quan về sự phục hồi nhu cầu dầu thô của Trung Quốc. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cũng nhận định, việc mở cửa trở lại đang gây áp lực lên nhu cầu dầu mỏ toàn cầu và một nửa mức tăng trưởng nhu cầu trong năm nay sẽ đến từ sự tăng trưởng tiêu thụ của Trung Quốc.

Cơ quan này cho biết trong Báo cáo thị trường dầu tháng 1 rằng nhu cầu dầu toàn cầu dự kiến sẽ tăng 1,9 triệu thùng/ngày vào năm 2023, lên mức kỷ lục 101,7 triệu thùng/ngày, với gần một nửa mức tăng đến từ Trung Quốc sau khi dỡ bỏ các hạn chế về dịch Covid-19.

Đồng thời, IEA lưu ý thêm rằng: “Trung Quốc sẽ thúc đẩy gần một nửa mức tăng trưởng nhu cầu toàn cầu ngay cả khi hình thức và tốc độ mở cửa trở lại của nước này vẫn chưa chắc chắn”.

Theo IEA, lệnh cấm của EU đối với các sản phẩm dầu của Nga – có hiệu lực từ ngày 5/2 – có thể sớm đồng nghĩa với việc “sự cân bằng dầu được cung cấp tốt vào đầu năm 2023 có thể nhanh chóng bị thắt chặt do các lệnh trừng phạt của phương Tây tác động đến xuất khẩu của Nga”.

Tuy nhiên, theo dữ liệu của Refinitiv Oil Research, xuất khẩu của Nga sang Trung Quốc đang tăng vọt lên mức ước tính 2,03 triệu thùng/ngày trong tháng 1, tăng từ 1,52 triệu thùng/ngày trong tháng 12. Để so sánh, nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc từ Saudi Arabia đạt trung bình khoảng 1,77 triệu thùng/ngày trong tháng trước.

Trong khi đó, theo Energy Aspects, các công ty nhà nước khổng lồ của Trung Quốc, bao gồm PetroChina và CNOOC, gần đây đã mua thêm dầu thô của Nga và có thể tăng cường nhập khẩu từ Nga để đáp ứng nhu cầu với giá chiết khấu hơn. Nếu Trung Quốc bắt đầu lấp đầy kho dự trữ của mình, lượng dầu nhập khẩu từ Nga có thể tăng lên 2,5 triệu thùng/ngày, Bloomberg lưu ý.

Ngoài ra, Nga đã chuyển phần lớn xuất khẩu dầu nhiên liệu và dầu chân không (VGO) sang châu Á và Trung Đông ngay cả trước khi lệnh cấm vận của EU đối với các sản phẩm dầu của Nga có hiệu lực. Và các nhà máy lọc dầu của Trung Quốc sẽ bắt tay vào chế biến thành xăng và dầu diesel rồi xuất sang các thị trường đang khan hiếm nguồn cùng.

Với việc Trung Quốc mở cửa trở lại, Saudi Arabia sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt hơn từ đối tác OPEC+ của họ – Nga, để giành thị phần tại nhà nhập khẩu dầu thô hàng đầu thế giới.

Tham khảo: Oilprice