Một tình trạng đáng lo ngại đang diễn ra trong ngành xuất khẩu thực phẩm của Việt Nam, khi hàng trăm tấn thanh long, ớt, đậu bắp đang bị mắc kẹt tại các kho lạnh do vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm để xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU). Từ ngày 1-7-2025, theo Thông tư 12/2025/TT-BNNMT, trách nhiệm cấp phép này đã được chuyển từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương.

Tuy nhiên, các Sở An toàn thực phẩm tại địa phương, trong đó có Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật. Điều này đã gây ra tình trạng tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Kể từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp bị mắc kẹt không xuất được sang EU vì thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm.

Theo Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam, có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu. Sự chậm chạp trong cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.

Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này được chuyển về cho địa phương quản lý. Trong khi đó, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này.

Trong một hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết. Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.

Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc ‘trong suốt về mặt kỹ thuật’ trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp.

Thị trường thép Việt Nam trong nửa đầu năm 2025 đã chứng kiến sự phân hóa rõ rệt trong bức tranh lợi nhuận của các doanh nghiệp. Những “ông lớn” như Hòa Phát và VNSteel đã đạt được kết quả kinh doanh tích cực nhờ vào động lực từ đầu tư công và nhu cầu nội địa. Tuy nhiên, các doanh nghiệp có tỷ trọng xuất khẩu lớn lại đối mặt với khó khăn, sụt giảm lợi nhuận do hàng rào thuế quan, phòng vệ thương mại và giá thép trên thị trường quốc tế lao dốc.

Công ty CP Tập đoàn Hòa Phát nhận định rằng năm 2025 đánh dấu một giai đoạn chuyển tiếp quan trọng đối với ngành thép Việt Nam trong bối cảnh phục hồi kinh tế và gia tăng các rào cản thương mại toàn cầu. Việc Mỹ áp thuế cao với ngành thép nói chung tạo áp lực lên toàn bộ thị trường thép thế giới, gây phản ứng dây chuyền dẫn đến tái cấu trúc lại chuỗi cung ứng khi các nước tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Mỹ và chuyển dịch sang các thị trường ngoài Mỹ.

Trong bối cảnh này, hoạt động đầu tư của cả nước trong nửa đầu năm nay tăng 9,8% so với cùng kỳ năm trước, trong đó đầu tư công tăng trưởng 14,1%, là động lực lớn nhất nâng năng lực tiêu thụ cho thị trường thép trong nước. Quý II/2025, Hòa Phát bán ra 1,27 triệu tấn thép xây dựng cho thị trường trong nước, mức cao nhất từ trước tới nay, phản ánh tín hiệu hồi phục của thị trường.

Doanh thu thuần hợp nhất của Công ty đạt 35.910 tỷ đồng, giảm 9,2% so với quý II/2024, nhưng lợi nhuận sau thuế tăng 28%, đạt 4.265 tỷ đồng. Sáu tháng đầu năm 2025, lợi nhuận sau thuế hợp nhất của Hòa Phát đạt 7.614 tỷ đồng, tăng 23% so với cùng kỳ 2024.

Tổng công ty Thép Việt Nam (VNSteel) cũng ghi nhận kết quả quý II/2025 tích cực với doanh thu thuần hợp nhất tăng trưởng 5,2%, đạt 10.630 tỷ đồng và lợi nhuận ròng tăng 39% so với quý II/2024. Một số doanh nghiệp khác có kết quả kinh doanh tốt trong quý vừa qua là: Công ty CP Tập đoàn Thép Tiến Lên (lãi 5,3 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm ngoái lỗ 153 tỷ đồng); Công ty CP Ống thép Việt Đức (lãi ròng 34,8 tỷ đồng, tăng 187%).

Tuy nhiên, các doanh nghiệp có tỷ trọng xuất khẩu lớn lại gặp khó khăn, lợi nhuận sụt giảm. Công ty CP Tôn Đông Á vừa công bố kết quả kinh doanh quý II/2025 với lợi nhuận sau thuế hợp nhất đạt 87,7 tỷ đồng, giảm 48,8% so với quý II/2024. Tôn Đông Á cho biết, các biện pháp chống bán phá giá tại một số thị trường xuất khẩu làm ảnh hưởng tiêu cực đến ngành thép, sản lượng tiêu thụ thép Việt giảm đáng kể.

Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) thông tin, 6 tháng đầu năm 2025, lượng thép tiêu thụ trong nước ghi nhận mức tăng 10,2%, đạt 15,727 triệu tấn. Trong khi đó, tổng sản lượng xuất khẩu thép đạt 5,66 triệu tấn, giảm 13% so với cùng kỳ năm 2024. Kim ngạch xuất khẩu giảm tới 22,5%, đạt 3,7 tỷ USD.

VSA dự báo, thị trường nội địa sẽ tiếp tục phục hồi mạnh mẽ trong nửa cuối năm 2025. Tuy nhiên, tiêu thụ sắt thép có thể tiếp tục duy trì ổn định, giá thép xây dựng sẽ dao động trong khoảng 14 – 15 triệu đồng/tấn.