Thị trường tín chỉ carbon đang ngày càng trở thành một phần quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường. Tại Việt Nam, Nghị định 119/2025 đã được ban hành để đặt nền móng cho việc tổ chức phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sự phát triển của thị trường carbon trong nước. Từ năm 2029, Việt Nam sẽ chính thức áp dụng cơ chế đấu giá hạn ngạch phát thải và hoàn thiện khung pháp lý cần thiết để từng bước tham gia vào thị trường carbon toàn cầu.

Trong giai đoạn đến hết năm 2028, thị trường carbon trong nước sẽ được triển khai theo Nghị định 119, tập trung vào việc xây dựng sàn giao dịch, hệ thống đăng ký quốc gia và cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon. Những bước đi này không chỉ giúp Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính mà còn mở ra những cơ hội mới cho các doanh nghiệp trong việc phát triển bền vững và giảm thiểu tác động môi trường.

Nghị định 119 cũng quy định cụ thể việc tổ chức phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính cho các cơ sở phát thải, với lộ trình được chia thành 3 giai đoạn. Giai đoạn 2025-2026, các nhà máy nhiệt điện, cơ sở sản xuất sắt thép, cơ sở sản xuất xi măng thuộc danh mục cơ sở phát thải khí nhà kính bắt buộc phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính. Đây là bước đầu tiên quan trọng trong việc quản lý và kiểm soát lượng phát thải khí nhà kính từ các nguồn cố định.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan để rà soát, đánh giá, tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt tổng hạn ngạch phát thải khí nhà kính theo giai đoạn và hằng năm. Việc này không chỉ giúp Việt Nam có cơ sở pháp lý để quản lý lượng phát thải mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc tham gia thị trường carbon quốc tế.

Bên cạnh đó, Nghị định 119 cũng quy định về đối tượng phải đăng ký sử dụng các chất được kiểm soát. Các tổ chức sở hữu thiết bị có chứa các chất được kiểm soát như máy điều hòa không khí, thiết bị lạnh công nghiệp sẽ phải thực hiện đăng ký. Mục đích của quy định này là giúp cơ quan quản lý nhà nước có thể xem xét và phân bổ hạn ngạch sản xuất và nhập khẩu cho các tổ chức theo quy định, đồng thời đảm bảo rằng hạn ngạch sản xuất, nhập khẩu các chất không được vượt quá tổng lượng tiêu thụ quốc gia.

Về cơ cấu tổ chức và quản lý, Bộ Tài chính sẽ là cơ quan chủ trì xây dựng, thành lập sàn giao dịch carbon và xây dựng chính sách tài chính cho hoạt động của thị trường này. Trong khi đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ chủ trì, phối hợp với các bộ liên quan tổ chức vận hành sàn giao dịch carbon và tăng cường năng lực cho các đối tượng tham gia thị trường carbon. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, cơ quan ngang bộ và UBND cấp tỉnh là rất cần thiết để thúc đẩy sự phát triển của thị trường carbon và nâng cao nhận thức của cộng đồng về thị trường này.

Tóm lại, Nghị định 119/2025 đã đặt ra những quy định quan trọng và cụ thể để thúc đẩy sự phát triển của thị trường carbon trong nước và giảm thiểu biến đổi khí hậu. Việc triển khai thị trường carbon sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và tham gia vào thị trường carbon toàn cầu, từ đó góp phần vào nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế trong việc bảo vệ môi trường và chống biến đổi khí hậu.

Một nghiên cứu gần đây được đăng trên tạp chí Nature Food đã đưa ra bằng chứng cho thấy việc xử lý rác thải thực phẩm thông qua các phương pháp như ủ phân hữu cơ, tiêu hủy kỵ khí hoặc tái chế làm thức ăn chăn nuôi có thể giảm thiểu đáng kể lượng khí nhà kính thải ra môi trường. Hiện tại, gần một phần ba lượng thực phẩm được sản xuất không được tiêu thụ mà bị lãng phí, dẫn đến sự tổn thất lớn về đất đai, nước và năng lượng.

Rác thải thực phẩm đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng trên toàn cầu, không chỉ gây ra sự tổn thất tài nguyên mà còn là nguồn phát thải khí metan, loại khí nhà kính có khả năng làm ấm Trái đất gấp 80 lần so với CO₂ trong vòng 20 năm. Khi bị chôn lấp trong điều kiện yếm khí, rác thải thực phẩm phát thải khí metan, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường.

Nhóm nghiên cứu bao gồm 60 nhà khoa học đã thực hiện nghiên cứu dựa trên dữ liệu từ 91 nghiên cứu thực địa tại 29 quốc gia. Ba phương pháp được đánh giá gồm: ủ phân hữu cơ, tiêu hủy kỵ khí để tạo ra biogas nhằm sản xuất năng lượng tái tạo và tái chế rác thải thực phẩm làm thức ăn chăn nuôi.

Giáo sư Zhengxia Dou, một trong những tác giả chính của nghiên cứu, cho biết các nước có hệ thống sản xuất và tiêu dùng lương thực thực phẩm lớn như Trung Quốc, Mỹ và Liên minh châu Âu là những điểm nóng phát thải methane từ chôn lấp rác thực phẩm. Nếu các quốc gia này chấm dứt hình thức xử lý này, lượng phát thải có thể giảm tương đương với khí methane mà gần 9 triệu con bò sữa thải ra.

Phương pháp tái chế rác thải thực phẩm làm thức ăn chăn nuôi không chỉ giúp giảm phát thải mà còn tiết kiệm tài nguyên. Ví dụ, nếu Trung Quốc tái chế rác thực phẩm làm thức ăn chăn nuôi, có thể giảm được hơn 5% diện tích đất trồng đậu tương và ngô, những loại cây chủ lực dùng làm thức ăn chăn nuôi. Diện tích này có thể được chuyển sang sản xuất lương thực cho con người hoặc phục vụ mục đích bảo tồn.

Tái chế rác thực phẩm được coi là một giải pháp khả thi, chi phí thấp và đã được kiểm chứng ngoài thực tế. Quan trọng hơn, nó mang lại nhiều lợi ích đồng thời, vừa giảm phát thải, vừa tiết kiệm tài nguyên. Tuy nhiên, giải pháp này không chỉ phụ thuộc vào chính sách mà còn cần sự thay đổi từ mỗi người tiêu dùng. Giảm lãng phí thực phẩm cần bắt đầu ngay từ trong bếp của mỗi gia đình.

Để biết thêm thông tin về nghiên cứu này, vui lòng truy cập vào trang web của Nature tại đây.

Các nhà khoa học đang phát ra cảnh báo rằng nỗ lực toàn cầu nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí có thể đang vô tình đẩy nhanh quá trình nóng lên toàn cầu, dù rằng điều này mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe cộng đồng. Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Communications Earth & Environment, việc giảm ô nhiễm không khí đáng kể tại khu vực Đông Á, đặc biệt là Trung Quốc, đã làm suy giảm ‘hiệu ứng làm mát’ do các hạt bụi trong không khí gây ra.

Những hạt bụi này trước đây hoạt động như một tấm chắn, phản xạ một phần ánh sáng mặt trời và hạn chế sự hấp thụ nhiệt tại bề mặt Trái Đất. Khi các quốc gia triển khai các biện pháp mạnh mẽ để cắt giảm khí thải như SO₂, ‘tấm chắn’ tự nhiên này đã biến mất. Tuy nhiên, các nhà khoa học khẳng định rằng việc cải thiện chất lượng không khí là điều không thể tranh cãi và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe cộng đồng. Vấn đề đặt ra là nếu không có hành động quyết liệt để giảm khí nhà kính như CO₂ và methane, nhân loại sẽ phải đối mặt với những hệ quả nghiêm trọng hơn liên quan đến biến đổi khí hậu.

Giáo sư Robert Allen, một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực biến đổi khí hậu, cho biết: ‘Chúng ta đã tháo tấm rèm che nắng, và bây giờ chúng ta phải chống lại ánh nắng đó bằng cách giảm các nguồn nhiệt – tức là khí nhà kính.’ Ông nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi sang năng lượng sạch và giảm thiểu sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch là bước đi quan trọng. Một số giải pháp được đề xuất bao gồm trồng cây để hấp thụ CO₂, thu giữ carbon, và chuyển đổi năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch sang các nguồn tái tạo.

Các giải pháp này được đánh giá là con đường đúng đắn, dù có thể chậm hơn nhưng chắc chắn hơn trong việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Bài học từ Đông Á cho thấy chính sách môi trường cần đi đôi với hành động chống biến đổi khí hậu. Điều này đòi hỏi một cách tiếp cận đa hướng, từ cải thiện chất lượng không khí đến giảm khí thải và nâng cao nhận thức cộng đồng. Chỉ khi kết hợp được cả hai mục tiêu này, chúng ta mới có thể đảm bảo một tương lai bền vững cho hành tinh.

Nhìn chung, mặc dù việc giảm ô nhiễm không khí mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng nó cũng làm nổi bật lên thách thức lớn hơn trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Con đường phía trước đòi hỏi sự cam kết và phối hợp toàn cầu để giải quyết hai thách thức này một cách đồng bộ.