Trong thời đại số hóa hiện nay, trẻ em đang trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo tinh vi. Những thủ thuật thao túng tâm lý được sử dụng để dẫn dắt trẻ vào bẫy lừa đảo ngày càng tăng. Để bảo vệ con cái một cách thực chất, phụ huynh cần thay đổi cách nhìn nhận và trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết.

Phó giáo sư Phạm Mạnh Hà, chuyên gia ngành tâm lý học tại Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, cảnh báo rằng không đứa trẻ nào an toàn tuyệt đối trước những thủ thuật thao túng tâm lý tinh vi. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng kịch bản tinh vi, đánh trúng vào tâm lý yếu điểm của từng đối tượng.

Có 4 thủ thuật thao túng tâm lý phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng: ‘Tội phạm hóa’, ‘Cô lập’, ‘Khẩn cấp’, và ‘Bình thường hóa’. Những thủ thuật này được thiết kế như một kịch bản hoàn chỉnh, nhằm làm trẻ mất phương hướng, hoảng loạn, và hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ thao túng.

Để hiểu vì sao một đứa trẻ dễ bị dẫn dắt, cần xem xét tổng thể từ đặc điểm tâm lý, hoàn cảnh gia đình đến các mối quan hệ xung quanh. Trẻ ở độ tuổi phát triển chưa có khả năng đánh giá rủi ro hoàn chỉnh, dễ tin người, nhất là khi sợ bị người lớn la mắng. Những gia đình có xung đột thường xuyên, ly hôn, hoặc khoảng cách thế hệ lớn cũng khiến trẻ khó tìm được điểm tựa tâm lý an toàn. Ngoài ra, các mối quan hệ qua mạng, với tốc độ phát triển nhanh và sự hiện diện ảo, lại mang đến cho trẻ cảm giác được lắng nghe và thấu hiểu – thứ mà trẻ không tìm được từ người thân.

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ có những biểu hiện như thay đổi hành vi đột ngột, lo lắng khi không dùng điện thoại, phụ thuộc quá mức vào một người bạn mới, học tập sa sút, hoặc hay nói dối, giấu diếm. Khi phát hiện những dấu hiệu này, điều quan trọng nhất là không trách phạt, không dò xét, mà cần lắng nghe với thái độ thấu hiểu.

Phụ huynh nên xây dựng kênh giao tiếp cởi mở, giúp con cảm thấy an toàn khi chia sẻ. Cần giáo dục con về quyền riêng tư cơ thể, cách nhận diện các chiêu trò thao túng, và kỹ năng nói ‘không’ với những yêu cầu bất thường. Thay vì cấm đoán, hãy đồng hành cùng con trong không gian mạng, cùng tìm hiểu các xu hướng, trò chuyện về những rủi ro một cách cởi mở.

Trong những trường hợp có dấu hiệu tâm lý kéo dài, cha mẹ nên chủ động tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia giáo dục để được hỗ trợ kịp thời. Không phần mềm kiểm soát thiết bị nào có thể thay thế cho sự hiện diện thực chất của cha mẹ. Lá chắn mạnh nhất trước những kịch bản lừa đảo tinh vi không nằm ở công nghệ, mà nằm ở chính sự kết nối tình cảm, niềm tin và đồng hành của gia đình.

Làm cha là một hành trình đầy thử thách nhưng cũng mang lại nhiều cơ hội để tạo ảnh hưởng tích cực đến cuộc đời con. Khi nuôi dạy con, đặc biệt là trong việc hình thành các thói quen và tư duy tích cực, người bố đóng vai trò quan trọng.

Giáo sư Susan Dominus từ Đại học Yale đã chỉ ra năm thói quen cơ bản mà các bậc phụ huynh, đặc biệt là người bố, có thể áp dụng để giúp con trở nên thông minh và thành công hơn. Những thói quen này không chỉ giúp con phát triển trí tuệ mà còn tạo nên những đứa trẻ tự tin, tự lập và có động lực để thành công trong cuộc sống.

Trước hết, việc gieo vào con niềm lạc quan là điều quan trọng. Sự lạc quan giúp con tự tin hơn và không dễ bỏ cuộc khi đối mặt với thách thức. Người bố có thể tạo dựng niềm tin này thông qua lời động viên và chia sẻ những câu chuyện về việc vượt qua khó khăn. Bằng cách này, con sẽ học được cách đối mặt với khó khăn và phát triển một thái độ tích cực đối với cuộc sống.

Thứ hai, hiểu con để tạo động lực học tập đúng cách cũng là một yếu tố quan trọng. Thay vì chỉ tập trung vào kết quả học tập, người bố nên tìm cách liên kết việc học với sở thích và ước mơ của con. Điều này giúp con có động lực học tập và nhận ra rằng kiến thức là công cụ để hiện thực hóa giấc mơ. Khi con thấy việc học có ý nghĩa và liên quan đến mục tiêu của mình, chúng sẽ học tập với sự đam mê và quyết tâm.

Thứ ba, trao quyền cho con để con tự lập từ những điều nhỏ nhất. Trong thời đại hiện nay, nhiều phụ huynh có xu hướng quản lý con một cách chặt chẽ, nhưng điều này có thể khiến con trở nên thụ động. Người bố nên đóng vai trò là người quan sát, giúp con tự mình khám phá và giải quyết vấn đề. Qua đó, con sẽ phát triển kỹ năng tự lập và tự giải quyết vấn đề, giúp chúng trở nên độc lập và tự tin hơn.

Thứ tư, nuôi dưỡng trí tò mò và khuyến khích khám phá. Sự tò mò là một yếu tố quan trọng giúp con ham học hỏi và phát triển. Người bố có thể cùng con khám phá thiên nhiên, đọc sách, hoặc trải nghiệm những chuyến đi xa để nuôi dưỡng trí tò mò này. Khi con được khám phá và trải nghiệm những điều mới mẻ, chúng sẽ phát triển một tinh thần học hỏi và khám phá không ngừng.

Cuối cùng, yêu thương và đồng hành, không tạo áp lực cho con. Người bố nên yêu thương con một cách vô điều kiện và không ép buộc con đạt thành tích bằng mọi giá. Thay vào đó, họ nên đồng hành và cổ vũ con nỗ lực vì chính bản thân mình. Khi con cảm thấy được yêu thương và ủng hộ, chúng sẽ phát triển một cách tự nhiên và thoải mái, không bị áp lực và căng thẳng.

Áp dụng những thói quen này, các bậc phụ huynh, đặc biệt là người bố, có thể giúp con trở nên thông minh và thành công hơn. Mọi người bố đều có cơ hội để tạo ảnh hưởng tích cực đến cuộc đời con và giúp chúng phát triển thành những cá nhân tự tin, tự lập và thành công.