Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang tích cực đẩy mạnh quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và ứng dụng công nghệ tiên tiến nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững. Tại Diễn đàn ‘Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới’ diễn ra vào sáng ngày 29/7 tại Hà Nội, các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực năng lượng đã tập trung thảo luận về những đột phá công nghệ có tiềm năng tạo nên sự thay đổi lớn cho ngành năng lượng.

Theo dự báo, nhu cầu điện năng của Việt Nam sẽ tăng từ 8-10% mỗi năm. Điều này đòi hỏi nước ta phải nhanh chóng chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch, giảm thiểu sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch. Trong đó, lưới điện thông minh, công nghệ lưu trữ năng lượng tiên tiến, hydro xanh và các giải pháp năng lượng tái tạo hiệu suất cao được xác định là những trụ cột quan trọng trong chiến lược hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Để đạt được mục tiêu đầy tham vọng này, các chuyên gia và doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực năng lượng tái tạo nhấn mạnh sự cần thiết của việc ổn định và minh bạch hóa khung chính sách, hoàn thiện thể chế và thúc đẩy hợp tác giữa khu vực công và tư nhân. Việt Nam đã xây dựng được nền tảng chính sách quan trọng với Nghị quyết 55 và Quy hoạch điện VIII điều chỉnh. Theo định hướng của quy hoạch này, tỷ lệ năng lượng tái tạo sẽ chiếm tới 75% vào năm 2050.

Cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 không chỉ là một mục tiêu mà còn là động lực mạnh mẽ để hoàn thiện thể chế và thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng xanh một cách thực chất và hiệu quả. Sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và các bên liên quan khác là yếu tố then chốt để hiện thực hóa mục tiêu này, đồng thời mở ra những cơ hội mới cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Nhìn chung, với những nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc đẩy mạnh chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và ứng dụng công nghệ tiên tiến, Việt Nam đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Trong hành trình này, các giải pháp và chính sách hỗ trợ sẽ đóng vai trò quan trọng, giúp đất nước đạt được các mục tiêu về môi trường và phát triển bền vững.

E-fuel, một loại nhiên liệu thay thế được sản xuất thông qua quá trình điện phân, đang nổi lên như một giải pháp tiềm năng để giảm thiểu tác động môi trường của ngành giao thông vận tải. Công nghệ này đang thu hút sự quan tâm rộng rãi từ cộng đồng quốc tế khi nhiều quốc gia và tổ chức tìm kiếm các giải pháp sáng tạo để giảm thiểu khí thải carbon và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Quá trình sản xuất e-fuel bắt đầu bằng việc điện phân nước để tạo ra hydro. Sau đó, hydro này được kết hợp với carbon dioxide được thu thập từ khí quyển. Kết quả là một loại nhiên liệu mà khi đốt cháy chỉ thải ra lượng carbon đã được hấp thụ trong quá trình sản xuất, về lý thuyết, có thể gần như không phát thải. E-fuel có thể được sử dụng trực tiếp trong các phương tiện giao thông hiện có mà không cần phải thay đổi đáng kể động cơ, giúp cho việc chuyển đổi sang loại nhiên liệu sạch này trở nên khả thi hơn.

Một trong những lợi ích nổi bật của e-fuel là khả năng giảm thiểu đáng kể khí thải carbon. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, khi mà việc cắt giảm khí thải nhà kính là một trong những mục tiêu cấp thiết toàn cầu. Châu Âu đang ở tuyến đầu trong việc nghiên cứu và phát triển e-fuel như một giải pháp thay thế cho nhiên liệu hóa thạch truyền thống. Các quốc gia và tổ chức trên khắp thế giới đang tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ này.

Các nhà khoa học và kỹ sư đang nỗ lực cải thiện hiệu suất sản xuất và giảm chi phí của e-fuel. Một trong những thách thức chính hiện nay là làm thế nào để sản xuất e-fuel một cách kinh tế và hiệu quả, đảm bảo rằng nó có thể cạnh tranh với nhiên liệu hóa thạch về mặt chi phí và khả năng cung ứng. Nếu thành công, e-fuel có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc chuyển đổi sang một tương lai năng lượng bền vững.

Trong tương lai gần, việc ứng dụng rộng rãi e-fuel có thể giúp các quốc gia đạt được mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, đặc biệt là trong lĩnh vực giao thông vận tải. Hơn nữa, e-fuel cũng có tiềm năng trở thành một giải pháp quan trọng cho các phương tiện giao thông nặng và đường dài mà việc chuyển đổi sang điện hoặc các giải pháp thay thế khác gặp nhiều khó khăn.

Nhìn chung, e-fuel đang là một trong những hướng đi đầy hứa hẹn trong cuộc tìm kiếm các giải pháp bền vững cho tương lai năng lượng của chúng ta. Sự phát triển và ứng dụng rộng rãi của công nghệ này có thể trở thành một bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và chống lại biến đổi khí hậu.

Làn sóng sa thải trong lĩnh vực năng lượng tái tạo tại Mỹ đã bắt đầu từ quyết định của New Leaf Energy, một công ty năng lượng mặt trời có trụ sở tại bang Massachusetts. Công ty này đã quyết định sa thải 41 trong tổng số 217 nhân viên, tương đương với gần 20% lực lượng lao động của mình. Theo CEO Dan Berwick, việc cắt giảm nhân sự này là cần thiết để công ty có thể duy trì sự ổn định trong bối cảnh chính sách năng lượng tái tạo của chính phủ liên bang đang trải qua những thay đổi quan trọng.

Những thay đổi trong chính sách năng lượng tái tạo của Mỹ bắt nguồn từ Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) dưới thời Tổng thống Joe Biden, cho phép các hộ gia đình lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời được hưởng tín dụng thuế liên bang lên đến 30% tổng chi phí lắp đặt cho đến năm 2032. Tuy nhiên, Đạo luật này cũng yêu cầu các dự án phải bắt đầu xây dựng trước tháng 7 năm 2026 để được hưởng chính sách ưu đãi. Sự không chắc chắn về chính sách đã khiến nhiều công ty trong lĩnh vực năng lượng tái tạo phải thu hẹp quy mô hoạt động.

New Leaf Energy không phải là công ty duy nhất trải qua làn sóng sa thải. Pine Gate Renewables, một nhà phát triển dự án năng lượng mặt trời và lưu trữ tại Bắc Carolina, cũng được cho là đã sa thải 15% nhân sự của mình. Tương tự, Southern Energy Management cũng đang cân nhắc kế hoạch sa thải từ 50 đến 55 nhân viên.

Theo Bloomberg, trích dẫn thông tin từ công ty nghiên cứu Enverus, nếu không có khoản tín dụng thuế, chỉ khoảng 30% trong số các dự án năng lượng mặt trời đã được lên kế hoạch có thể cung cấp mức giá cạnh tranh và được kỳ vọng sẽ tồn tại. Con số này đối với các dự án điện gió là 57%. Hiệp hội Công nghiệp Năng lượng Mặt trời ước tính rằng khoảng 300.000 người trong lĩnh vực này sẽ mất việc trong vài năm tới. Riêng tại bang Massachusetts, số lao động mất việc dự kiến lên tới 6.100 người.

Frank Callahan, chủ tịch Công đoàn Xây dựng Massachusetts, bày tỏ quan ngại rằng đạo luật mới sẽ loại bỏ hàng ngàn cơ hội việc làm. Ông cũng cho biết một số dự án điện gió ngoài khơi đã bị đình trệ và nhiều dự án khác có thể bị hoãn lại.

Một số chuyên gia nhận định rằng đạo luật này dường như là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng mất việc làm lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ. Công ty nghiên cứu Energy Innovation dự báo rằng đạo luật này có thể khiến công suất điện của Mỹ giảm 300 GW vào thời điểm nhu cầu điện đang tăng trở lại sau hai thập niên, do sự phát triển của trung tâm dữ liệu và công nghệ trí tuệ nhân tạo.

Có thể thấy, làn sóng sa thải trong lĩnh vực năng lượng tái tạo tại Mỹ đang diễn ra mạnh mẽ. Các công ty trong lĩnh vực này đang phải đối mặt với những thách thức lớn do sự không chắc chắn về chính sách năng lượng tái tạo của chính phủ liên bang. Để tìm hiểu thêm về tình hình này, có thể tham khảo các thông tin từ các nguồn tin cậy như Bloomberg và Energy Innovation.

Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, với tiềm năng phát triển mạnh mẽ ở các lĩnh vực như điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là việc xây dựng một hành lang pháp lý đồng bộ và phù hợp để thúc đẩy sự phát triển của các nguồn năng lượng tái tạo này.

Theo các đánh giá, Việt Nam sở hữu tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, với số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt tập trung ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Về điện gió, Việt Nam được Ngân hàng Thế giới đánh giá là có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW. Những con số này cho thấy khả năng lớn để Việt Nam phát triển ngành năng lượng tái tạo.

Tuy nhiên, các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo hiện nay đang phân tán ở nhiều luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Điều này đã tạo ra nhiều rào cản cho sự phát triển của ngành năng lượng tái tạo, bao gồm cơ chế đấu thầu, giá điện, và hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và hay thay đổi, khiến rủi ro tài chính tăng cao. Thêm vào đó, hệ thống truyền tải chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo.

Nhìn ra thế giới, nhiều quốc gia như Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm. Những luật này không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường mà còn là lời cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp, tạo nên bước ngoặt chiến lược cho quá trình chuyển dịch năng lượng.

Các chuyên gia cho rằng, để thúc đẩy sự phát triển của năng lượng tái tạo, cần phải tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ bảo đảm nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch mà còn thúc đẩy cạnh tranh minh bạch, chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần đưa ra quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, và cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.

TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam, nhận định rằng việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Аналогично, bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cũng cho rằng việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết, giúp giải quyết những bất cập, chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hoá quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.

Nhật Bản đang đẩy mạnh nghiên cứu và đầu tư vào công nghệ pin mặt trời perovskite như một giải pháp tiềm năng cho bài toán năng lượng tái tạo tại quốc gia nhiều núi này. Chính phủ Nhật Bản đặt mục tiêu giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, quốc gia hiện chiếm hơn 80% chuỗi cung ứng năng lượng mặt trời toàn cầu, và đạt mục tiêu năng lượng tái tạo thông qua việc phát triển loại pin mới này.

Pin mặt trời perovskite sở hữu độ mỏng và tính linh hoạt vượt trội, cho phép chúng được sản xuất với độ dày chỉ khoảng một milimet và trọng lượng bằng một phần mười so với các tấm pin silicon truyền thống. Điều này giúp chúng có thể được lắp đặt trên nhiều bề mặt khác nhau, kể cả những bề mặt không bằng phẳng hay cong. Đặc biệt, với 70% lãnh thổ là đồi núi, Nhật Bản đánh giá cao tiềm năng của pin perovskite trong việc thay đổi cách thức triển khai năng lượng mặt trời tại quốc gia này.

Mới đây, Chính phủ Nhật Bản đã công bố khoản trợ cấp 157 tỷ yên (khoảng 1 tỷ USD) cho hãng hóa chất Sekisui Chemical nhằm xây dựng nhà máy sản xuất pin perovskite với công suất 100 megawatt vào năm 2027. Dự kiến, công suất này sẽ cung cấp đủ điện năng cho 30.000 hộ gia đình. Nhật Bản đặt mục tiêu đạt 20 gigawatt điện từ pin perovskite vào năm 2040, tương đương công suất của khoảng 20 lò phản ứng hạt nhân.

Ngoài ra, Nhật Bản cũng đặt mục tiêu điện tái tạo chiếm 50% tổng nhu cầu điện vào năm 2040, trong đó năng lượng mặt trời chiếm khoảng 29%. Bộ trưởng Công nghiệp Nhật Bản, ông Yoji Muto, cho rằng pin perovskite là ‘lá bài tốt nhất’ để giảm phát thải carbon và tăng cường năng lực cạnh tranh công nghiệp.

Tuy nhiên, công nghệ này vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua, bao gồm hiệu suất chưa cao, tuổi thọ hạn chế và vấn đề môi trường do chứa chì độc hại. Dù vậy, các nhà nghiên cứu tin rằng với sự đầu tư mạnh mẽ và không ngừng, Nhật Bản có thể đạt 40 gigawatt từ pin perovskite vào năm 2040.

Giáo sư Hiroshi Segawa từ Đại học Tokyo nhấn mạnh rằng Nhật Bản cần tận dụng mọi công nghệ sẵn có để hướng tới mục tiêu trung hòa carbon và nâng cao an ninh năng lượng cũng như kinh tế. Công nghệ pin perovskite đã bắt đầu được áp dụng trong thực tế, với một tòa nhà 46 tầng tại Tokyo dự kiến hoàn thành vào năm 2028 sẽ tích hợp loại pin này. Thành phố Fukuoka cũng lên kế hoạch phủ mái vòm sân bóng chày bằng pin perovskite, trong khi tập đoàn Panasonic đang phát triển các cửa kính tích hợp pin perovskite.