Trong bối cảnh xung đột với Nga đang leo cao, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết nước này đang đặt mục tiêu sản xuất lên tới 1.000 khí tài UAV (vehicle không người lái) đánh chặn mỗi ngày. Mục tiêu này nhằm tăng cường khả năng bảo vệ các thành phố của Ukraine trước những đợt tấn công trên không liên tiếp của Nga. Ông Zelensky cũng nhấn mạnh rằng các quan chức liên quan sẽ phải chịu trách nhiệm cá nhân nếu Kiev không đạt được mục tiêu này.

Ukraine đang nỗ lực tìm kiếm giải pháp để đối phó với chiến thuật tấn công bằng UAV và tên lửa của Nga. Việc sản xuất UAV đánh chặn với số lượng lớn được coi là giải pháp then chốt giúp bảo vệ các thành phố Ukraine trước những đợt tấn công trên không của Moscow. Đặc biệt, sau đêm 9/7, khi các lực lượng Nga triển khai 728 UAV và 13 tên lửa trong một đợt không kích quy mô lớn nhất từ trước tới nay, Ukraine đang tập trung vào việc tăng cường khả năng phòng không của mình.

Theo thông tin từ giới chức Ukraine, nước này dự kiến tập trung vào các UAV tầm ngắn, có giá thành khoảng 3.000 USD/chiếc. Những UAV này có khả năng tiêu diệt UAV cảm tử Shahed, UAV mồi nhử và tên lửa hành trình giá trị thấp. Nếu thành công, kế hoạch này sẽ giúp Ukraine lần đầu tiên tạo ra một lớp phòng không chi phí thấp, phân tán, thay vì phụ thuộc quá nhiều vào các tên lửa Patriot hay NASAMS vốn khan hiếm và vô cùng đắt đỏ, với giá lên tới 4 triệu USD/quả.

Giới quan sát nhận định rằng kế hoạch sản xuất UAV đánh chặn của Ukraine sẽ giúp nước này giảm áp lực từ các đợt tấn công dồn dập của Nga và tạo ra một “lưới cản giá rẻ” để bảo vệ cơ sở hạ tầng trọng yếu. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng chỉ ra rằng mục tiêu trên rất tham vọng và đòi hỏi chuỗi cung ứng linh kiện và động cơ UAV ổn định. Ukraine vẫn phụ thuộc nhiều vào linh kiện nhập khẩu từ Mỹ và châu Âu, yếu tố dễ bị gián đoạn nếu viện trợ chậm.

Ngoài ra, Nga đã bắt đầu thử nghiệm UAV tốc độ cao hơn, ít bị radar phát hiện và cải tiến mồi nhử điện tử để gây nhiễu hiệu quả hơn. Cuộc đua UAV giữa Nga và Ukraine đang mở ra mô hình “giao tranh bầy đàn” mới bằng các thiết bị giá rẻ và phân tán. NATO và phương Tây đang theo dõi sát vì nếu Ukraine thành công, đây sẽ là tiền lệ để các quốc gia quy mô nhỏ cân bằng ưu thế trên không với các cường quốc bằng công nghệ UAV giá rẻ.

Nhật Bản, một quốc gia với lịch sử lâu dài về chính sách quốc phòng mang tính phòng thủ, đang trải qua một sự chuyển đổi chiến lược đáng kể trong bối cảnh căng thẳng khu vực gia tăng. Sự thay đổi này đặc biệt liên quan đến các hoạt động quân sự của Trung Quốc và mối đe dọa tên lửa từ Triều Tiên. Dựa vào các nguồn tin TASS, The Aviationist, Defence Blog, Army Recognition, Kyodo News và Asahi Shimbun, bài viết sẽ tập trung vào phân tích công nghệ, tính năng, mục đích chiến lược và tác động của hệ thống tên lửa Type12 cải tiến đối với an ninh khu vực.

Tổng quan về công nghệ tên lửa Type12 cải tiến, tên lửa Type12 Surface-to-Ship Missile (SSM) là sản phẩm do Mitsubishi Heavy Industries (MHI) phát triển. Ra mắt lần đầu vào năm 2012, Type12 là phiên bản nâng cấp của tên lửa Type88. Phiên bản cải tiến của Type12, được phê duyệt phát triển vào tháng 12/2020, thể hiện bước nhảy vọt về công nghệ và khả năng chiến đấu. Điều này phù hợp với chiến lược quốc phòng mới của Nhật Bản.

Phiên bản gốc của Type12 có tầm bắn từ 200-400km. Trong khi đó, phiên bản cải tiến đạt tầm bắn 900km, với mục tiêu tương lai là 1.200-1.500km. Điều này cho phép Nhật Bản tấn công các mục tiêu trên biển và đất liền từ khoảng cách an toàn, đồng thời giảm thiểu nguy cơ bị đối phương phản công.

Tên lửa được thiết kế với hình dạng khí động học mới. Các cánh mở rộng và bề mặt điều khiển giúp cải thiện hiệu suất bay và giảm tiết diện phản xạ radar (RCS). Điều này làm tăng khả năng sống sót của tên lửa trước các hệ thống phòng thủ đối phương.

Type12 cải tiến tích hợp hệ thống dẫn đường quán tính (INS) kết hợp với GPS. Radar mảng pha chủ động Ka-band (AESA) và tính năng cập nhật lệnh (Up to Date Command – UDTC) qua liên kết vệ tinh cho phép tên lửa nhận thông tin mục tiêu trong thời gian thực. Hệ thống này đảm bảo độ chính xác cao khi tấn công các mục tiêu di động trên biển hoặc trên đất liền.

Type12 được thiết kế để triển khai trên nhiều nền tảng, bao gồm mặt đất, tàu chiến và máy bay (như F-15J của Lực lượng Phòng vệ trên không Nhật Bản – JASDF). Cách tiếp cận đa nền tảng giúp giảm chi phí phát triển và tăng tính tương thích giữa các lực lượng.

Ngoài vai trò chống hạm, Type12 cải tiến có thể tấn công các mục tiêu trên đất liền. Điều này phù hợp với chiến lược ‘phản công’ (counterstrike capability) được Nhật Bản thông qua trong các tài liệu chiến lược an ninh quốc gia sửa đổi năm 2022.

Ngoài Type12, Nhật Bản đang phát triển một loạt hệ thống tên lửa khác nhằm tăng cường khả năng răn đe chiến lược. Một số hệ thống đáng chú ý bao gồm: tên lửa hành trình siêu thanh (Hypersonic Cruise Missile) dự kiến hoàn thành vào năm 2031 với tầm bắn từ 2.000-3.000km; Hyper Velocity Gliding Projectile (HVGP): HVGP là tên lửa siêu thanh có khả năng đạt tốc độ trên Mach 5 và thực hiện các động tác cơ động trong khí quyển để tránh hệ thống phòng thủ tên lửa.

Nhật Bản cũng đang phát triển tên lửa chống hạm/tấn công mặt đất mới của MHI, với hợp đồng trị giá 32 tỷ yên (219 triệu USD) được ký vào tháng 4/2025. Hệ thống này sẽ tăng cường khả năng tấn công chính xác tầm xa mới. Tên lửa phóng từ tàu ngầm dự kiến triển khai vào năm 2027 cũng sẽ tăng cường khả năng tấn công bí mật từ dưới nước.

Sự phát triển và triển khai các hệ thống tên lửa này phản ánh sự thay đổi cơ bản trong chính sách quốc phòng của Nhật Bản. Từ một tư thế phòng thủ thuần túy sang một chiến lược răn đe chủ động.

Việc triển khai Type12 tại các căn cứ ở Kyushu (Camp Kengun, Kumamoto) và các kế hoạch mở rộng đến Okinawa và Oita nhằm bảo vệ các tuyến đường biển chiến lược như eo biển Miyako. Nhật Bản đã đặt mua 400 tên lửa hành trình Tomahawk của Mỹ (tầm bắn 1.600km) và các tên lửa JASSM (900km) và Joint Strike Missile (JSM, 500km). Các hệ thống này bổ sung cho Type12 và HVGP, tạo ra một mạng lưới phòng thủ và phản công đa tầng.

Sự phát triển của các hệ thống tên lửa này không chỉ tăng cường khả năng phòng thủ của Nhật Bản mà còn có tác động đáng kể đến cục diện an ninh khu vực. Trung Quốc lo ngại rằng các tên lửa như Type12 và HVGP có thể đe dọa trực tiếp đến bờ biển nước này. Các hệ thống tên lửa mới của Nhật Bản, kết hợp với liên minh quân sự chặt chẽ với Mỹ, có thể làm thay đổi cán cân quyền lực ở khu vực Indo-Pacific.

Nghiên cứu gần đây cho thấy rằng Hàn Quốc cần duy trì ít nhất 500.000 quân thường trực để đảm bảo an ninh và khả năng phòng thủ trước các cuộc tấn công bất ngờ tiềm tàng từ Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên. Với việc áp dụng học thuyết tỷ lệ lập kế hoạch tối thiểu của Lục quân Mỹ cho bán đảo Triều Tiên, lực lượng phòng thủ cần có khả năng giữ vững vị trí trước bên tấn công với tỷ lệ quân số là 1:3. Trong khi đó, bên tấn công thường cần tỷ lệ quân số là 3:1.

Nghiên cứu do ông Kim Jeong-hyuck thuộc Trung tâm Lục quân Hàn Quốc Nghiên cứu tương lai và ông Jee Hyo-keun thuộc Đại học Konyang (Hàn Quốc) dẫn đầu đã chỉ ra rằng tính đến năm 2022, Triều Tiên có khoảng 1,28 triệu quân, trong khi Hàn Quốc có 500.000 quân, tương đương với tỷ lệ khoảng 2,6:1. Chỉ tính riêng trong lục quân, tỷ lệ chênh lệch đã là gần 3:1, khiến lực lượng của Hàn Quốc chỉ còn đủ khả năng phòng thủ tối thiểu.

Các kế hoạch thời chiến của Hàn Quốc giả định có thể huy động nhanh chóng hàng trăm ngàn quân dự bị và sự hỗ trợ kịp thời của Mỹ, nhưng không có gì chắc chắn rằng giả định này sẽ đúng trong một cuộc khủng hoảng thực sự. Các tác giả cho rằng với số quân hiện tại, cơ hội thành công trong giai đoạn đầu của một cuộc tấn công tiềm tàng từ Triều Tiên là rất hạn chế.

Các nhà nghiên cứu cũng cảnh báo rằng chỉ riêng ưu thế công nghệ sẽ không thể xóa bỏ sự chênh lệch như trên. Việc duy trì lực lượng thường trực gồm 500.000 quân là vô cùng quan trọng đối với Hàn Quốc, vì nước này dựa trên chiến lược phòng thủ rồi phản công.

Nghiên cứu mới cũng đề cập bài học từ cuộc xung đột Nga-Ukraine. Dù Nga tham chiến với lợi thế nhân lực tổng thể so với Ukraine là 4:1, nhưng lực lượng bộ binh được triển khai ban đầu chỉ gần với tỷ lệ 1:1,3, khiến lực lượng Nga gặp khó khăn trong giai đoạn đầu của cuộc xung đột.

Nghiên cứu nhấn mạnh cuộc khủng hoảng nghĩa vụ quân sự ngày càng trầm trọng của Hàn Quốc. Nếu xu hướng tỷ lệ sinh giảm hiện tại ở Hàn Quốc tiếp diễn, số lượng nam giới 20 tuổi có thể giảm xuống còn khoảng 140.000 quân vào năm 2040, khiến việc duy trì quân ngũ ngay cả 300.000 người cũng trở nên khó khăn. Do đó, nghiên cứu kêu gọi các quyết định cấp quốc gia, chẳng hạn như điều chỉnh thời hạn nghĩa vụ quân sự và tuyển dụng thêm dân thường cho các vị trí không chiến đấu.

Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Hàn Quốc đã cam kết duy trì quân số ở mức 500.000 theo kế hoạch quốc phòng trung hạn 2025-2029. Kế hoạch này bao gồm việc chuyển đổi một số quân nhân nhập ngũ thành hạ sĩ quan, mở rộng lực lượng dân sự trong các lĩnh vực hậu cần, hành chính và đào tạo, đồng thời phân bổ nhân sự cho các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo và tác chiến điện từ.

Liên minh châu Âu (EU) vừa công bố vòng trừng phạt thứ 18 nhắm vào Nga, với mục tiêu chính là cắt đứt hoàn toàn mọi nguồn năng lượng nhập khẩu còn lại từ Moscow. Cùng với đó, EU đề xuất tăng gấp 5 lần ngân sách quốc phòng chung để thúc đẩy nghiên cứu và mua sắm quốc phòng. Đây là những bước đi quan trọng trong bối cảnh xung đột tại Ukraine ngày càng leo thang và trở nên phức tạp hơn.

Các nhà lãnh đạo châu Âu cũng đã có những nỗ lực đáng kể trong việc thuyết phục Mỹ tái gia nhập Nhóm Liên lạc Quốc phòng Ukraine. Đây là một cơ chế phối hợp các khoản tài trợ quốc phòng cho Kiev, nhằm hỗ trợ Ukraine trong tình hình hiện nay. Cuộc họp gần đây tại Ramstein, Đức, đã chứng kiến sự tham gia của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth, lần đầu tiên kể từ tháng 2/2023. Tuyên bố của ông Hegseth về việc đẩy Nga ra khỏi lãnh thổ Ukraine đã thu hút sự chú ý của các thành viên EU, mặc dù một số đánh giá rằng mục tiêu này là không thực tế trong ngắn hạn.

Trong khi đó, lực lượng Nga tiếp tục gia tăng cường độ tấn công tại nhiều mặt trận ở Ukraine. Ukraine đã tăng cường khả năng phòng thủ và tiến hành các cuộc tấn công vào lãnh thổ Nga bằng vũ khí tầm xa trong hai tuần qua. Tại cuộc họp của các đối tác Ukraine, Anh và Đức đã cam kết cung cấp tên lửa phòng không cho Ukraine. Bộ trưởng Quốc phòng Anh John Healy cho biết nước này cùng Đức sẽ cung cấp các tên lửa phòng không cần thiết cho Ukraine, một động thái được xem là tăng cường khả năng phòng thủ của Ukraine.

Ukraine đang sử dụng nhiều hệ thống phòng thủ tên lửa do Mỹ và Đức cung cấp, bao gồm IRIS-T, NASAMS và SHORAD. Trong thời gian gần đây, Ukraine đã bắn hạ hoặc chế áp hàng trăm máy bay không người lái của Nga. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhấn mạnh rằng vũ khí do nước này sản xuất đang đóng vai trò quan trọng trong cuộc xung đột và thể hiện sự tự chủ của Ukraine trong lĩnh vực quốc phòng.

Liên minh châu Âu dự kiến tăng ngân sách quốc phòng và không gian lên 131 tỷ euro, gấp 5 lần so với ngân sách 2021-2027. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula Von Der Leyen cũng đề xuất thành lập Quỹ Năng lực Cạnh tranh Châu Âu cho nghiên cứu và đổi mới quốc phòng. Điều này cho thấy EU đang nỗ lực tăng cường khả năng quốc phòng và cạnh tranh công nghệ trong lĩnh vực này.

Nỗ lực ngoại giao để chấm dứt xung đột vẫn tiếp tục, với vòng đàm phán trực tiếp thứ ba giữa Ukraine và Nga diễn ra tại Istanbul. Tuy nhiên, các bên vẫn có những quan điểm và yêu cầu khác nhau, và một giải pháp hòa bình lâu dài vẫn còn là một thách thức lớn. Trong bối cảnh hiện nay, các bên liên quan đang tiếp tục tìm kiếm cách thức để giảm căng thẳng và khôi phục hòa bình cho khu vực.

Thông tin thêm về chính sách của EU đối với Ukraine có thể được tìm thấy trên trang web của Cơ quan Hành động Đối ngoại châu Âu. Cập nhật về tình hình xung đột tại Ukraine có thể được theo dõi qua các nguồn tin cậy và các bản tin tức mới nhất.