Thành phố Chasov Yar ở miền Đông Ukraine đã hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của Nga, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong chiến dịch quân sự đặc biệt của Moscow tại Ukraine. Đây là kết quả của một cuộc tấn công kéo dài và đầy thách thức đối với lực lượng Nga, khi họ nỗ lực kiểm soát thành phố chiến lược này để tạo ra một bước đệm quan trọng trên bản đồ chiến lược.

Chasov Yar, nằm ở vùng Donetsk, là một phần không thể thiếu của vùng công nghiệp Donbass, nơi đã hứng chịu sự tàn phá nặng nề do giao tranh. Quá trình tấn công vào thành phố này kéo dài hàng tháng, với cả Nga và Ukraine đều chịu tổn thất nặng nề. Lực lượng Nga đã triển khai các đơn vị tinh nhuệ và sử dụng hỗ trợ hỏa lực mạnh mẽ để tiến vào thành phố, song phải đối mặt với sự kháng cự kiên cường từ phía quân đội Ukraine.

Thành phố Chasov Yar không chỉ có ý nghĩa về mặt quân sự mà còn mang tầm quan trọng tinh thần đối với cả hai bên tham gia xung đột. Việc Nga kiểm soát hoàn toàn thành phố này sẽ giúp Moscow tiến gần hơn đến mục tiêu kiểm soát hoàn toàn vùng Donbass. Tuy nhiên, điều này cũng làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về tình hình nhân đạo tại khu vực, nơi mà dân thường đã phải chịu đựng sự tàn phá và mất mát đáng kể.

Với việc kiểm soát hoàn toàn Chasov Yar, Nga đã đạt được một chiến thắng quan trọng trong chiến dịch quân sự của mình. Tuy nhiên, Moscow cũng sẽ phải đối mặt với những thách thức to lớn liên quan đến việc tái thiết và ổn định khu vực sau khi xung đột kết thúc. Hiện tại, tình hình tại Chasov Yar và các khu vực xung quanh vẫn đang được theo dõi chặt chẽ bởi cộng đồng quốc tế, trong bối cảnh nỗ lực tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột ở Ukraine.

Quân đội Ukraine đã tuyên bố phá hủy thành công một tổ hợp tác chiến điện tử thử nghiệm của Nga, chuyên sử dụng để chế áp máy bay không người lái (UAV). Thông tin này được báo cáo bởi Kyiv Independent vào ngày 20/7. Các binh sĩ thuộc Tiểu đoàn Svarog 424 của Lực lượng Hệ thống Không người lái Ukraine đã phát hiện và phá hủy hệ thống tác chiến điện tử (EW) hiếm và đắt đỏ của Nga, có tên gọi tổ hợp thử nghiệm KOP-2.

Tổ hợp KOP-2 là một thiết bị hiện đại của Nga, được thiết kế để phát hiện và gây nhiễu các UAV đối phương. Nó có khả năng quét dải tần số vô tuyến rộng, xác định tần số điều khiển của UAV và phát tín hiệu nhiễu công suất lớn nhằm vô hiệu hóa mục tiêu. Hệ thống này thường được triển khai để bảo vệ các mục tiêu chiến lược như hệ thống phòng không và cơ sở hạ tầng quan trọng.

Tuy nhiên, trong thực chiến, hệ thống KOP-2 đã không phát huy hiệu quả. Theo Tiểu đoàn Svarog, đòn đánh đầu tiên đã làm tê liệt thiết bị, trước khi một đợt tấn công tiếp theo phá hủy hoàn toàn tổ hợp KOP-2. Chiến dịch thành công này cho thấy năng lực ngày càng tinh vi của các đơn vị UAV Ukraine trong việc phát hiện và loại bỏ các mối đe dọa tác chiến điện tử.

Những hoạt động như vậy có ý nghĩa quan trọng khi Nga ngày càng phụ thuộc vào các hệ thống EW để gây gián đoạn hoạt động của UAV Ukraine ở cấp độ chiến thuật. Việc phá hủy tổ hợp KOP-2 cũng cho thấy Ukraine đang tăng cường sử dụng công nghệ UAV và robot trên chiến trường như một phần trong chiến lược tổng thể nhằm giảm tổn thất nhân lực và thích ứng với các mối đe dọa ngày càng thay đổi dọc tuyến mặt trận.

Trong bối cảnh các cuộc tập kích bằng UAV quy mô lớn nhằm vào các thành phố của Ukraine trong những tuần gần đây, Kiev cũng đã gia tăng các đòn tấn công bằng UAV vào Moscow, với hàng chục chiếc bị phóng về phía thủ đô của Nga chỉ riêng trong tuần qua.

Chiến dịch tấn công mùa hè của Nga đang đạt được những bước tiến quan trọng khi các lực lượng mở các mũi tấn công trên nhiều mặt trận. Theo đánh giá, lợi thế về quân số và không lực đã giúp Nga đạt được nhiều thành tựu nhất về lãnh thổ kể từ đầu năm. Mục tiêu của Nga không chỉ đơn thuần là kiểm soát lãnh thổ mà còn nhằm làm suy yếu năng lực quân sự của Ukraine một cách có hệ thống, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh lực lượng của mình.

Nga đã tăng cường tấn công trên nhiều mặt trận, từ vùng Sumy ở phía Bắc đến Zaporizhzhia ở phía Nam. Hiện tại, Nga kiểm soát hơn 2/3 khu vực Donetsk – tâm điểm của cuộc giao tranh mặt đất. Tại thành phố chiến lược Kostiantynivka, Nga đã chiếm được một khu vực sâu 16km, phần nào bao vây quân đội Ukraine từ các hướng Đông, Nam và Tây. Đây là lần đầu tiên kể từ khi xung đột nổ ra hơn 3 năm trước, Nga đã tiến vào tỉnh Dnipropetrovsk ở miền Đông Ukraine.

Binh lính Ukraine cho biết quân đội Nga thường sử dụng 2 chiến thuật chính để tiến quân là dùng máy bay không người lái, pháo và bom lượn trước khi tấn công như vũ bão vào tiền tuyến của đối phương. Ukraine đáp trả bằng cách cử các đơn vị tinh nhuệ được trang bị máy bay không người lái tới để vá lỗ hổng trên tiền tuyến. Tuy nhiên, các đợt tấn công dồn dập đang gây sức ép lớn lên quân đội Ukraine vốn đã lép vế về quân số.

Những đợt tiến công này giúp Nga đạt được thành quả lớn nhất về lãnh thổ trong tháng 6. Theo Deep State – một tổ chức Ukraine chuyên theo dõi xung đột qua hình ảnh UAV và mạng lưới quân sự, Nga đã kiểm soát hơn 550km vuông lãnh thổ của Ukraine trong tháng 6, so với 450 km vuông trong tháng 5. Dù vậy, cần đặt những con số này trong bối cảnh Nga chỉ đang chiếm được dưới 1% lãnh thổ Ukraine mỗi tháng. Với tốc độ đó, Moscow sẽ mất nhiều năm để chiếm toàn bộ 4 vùng lãnh thổ mà nước này tuyên bố sáp nhập vào năm 2022.

Nga đang gia tăng sức ép lên các thành phố của Ukraine bằng các cuộc tập kích bằng máy bay không người lái được sản xuất hàng loạt. Trong những tuần gần đây, Nga đã triển khai số lượng UAV kỷ lục nhắm vào Ukraine. Tuần trước, Không quân Ukraine cho biết Nga đã phóng 728 máy bay không người lái và mồi nhử chỉ trong một đêm. Các chuyên gia nhận định, với đà mở rộng năng lực sản xuất, Nga có thể sớm thực hiện các đợt tập kích với quy mô hơn 1.000 UAV mỗi lần vào mùa thu.

Thủ đô Kiev là mục tiêu chính trong các đợt tập kích dữ dội gần đây. Ngoài UAV, Nga còn sử dụng tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo. Dù Ukraine có nhiều hệ thống phòng không, thậm chí dùng cả lưới đánh cá để chặn UAV nhưng chỉ duy nhất hệ thống Patriot của Mỹ có thể đánh chặn tên lửa đạn đạo.

Về phía Ukraine, khả năng duy trì cuộc xung đột cũng có thể phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Trump đưa ra những tín hiệu trái chiều liên quan đến cam kết và năng lực tiếp tục viện trợ quân sự cho Kiev. Tuần trước, Tổng thống Trump tuyên bố các nước NATO sẽ mua vũ khí từ Mỹ để chuyển cho Ukraine. Một số nước NATO đã đề xuất mô hình Mỹ bán vũ khí cho đồng minh, sau đó các đồng minh sẽ chuyển số vũ khí đó cho Ukraine.

Cách làm này vừa mang lại lợi ích tài chính cho Mỹ, vừa giúp ông Trump tránh bị cáo buộc can dự trực tiếp vào cuộc xung đột. Tuần trước, ông Trump khẳng định sẽ thực hiện chiến lược này. Mục tiêu của Điện Kremlin không chỉ dừng lại ở việc kiểm soát một số vùng lãnh thổ tại Ukraine. Điện Kremlin nhiều lần tuyên bố sẽ tiếp tục chiến dịch quân sự cho đến khi buộc được Kiev chấp nhận các điều kiện hòa bình của Nga.

Một số nhà quan sát cho rằng, mục tiêu của Nga là làm suy yếu tiềm lực quân sự của Ukraine. Ukraine từ chối nhượng bộ những yêu cầu này. Tuy nhiên, trong vòng đàm phán gần đây tại Istanbul, lần đối thoại trực tiếp đầu tiên giữa hai bên kể từ đầu xung đột, phái đoàn Nga vẫn thể hiện rõ quyết tâm theo đuổi các mục tiêu của Moscow đến cùng. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 20/7 cho biết Nga sẵn sàng đàm phán hòa bình với Ukraine, nhưng việc đạt được các mục tiêu vẫn là ưu tiên hàng đầu.

Hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không Patriot do Mỹ viện trợ cho Ukraine đang gặp phải những thách thức đáng kể trong việc đánh chặn các tên lửa đạn đạo của Nga. Theo báo cáo từ Wall Street Journal, trong vài tháng gần đây, radar của hệ thống Patriot đã gặp khó khăn trong việc phát hiện các tên lửa đạn đạo như Iskander-M hoặc Kinzhal. Điều này đã dẫn đến việc lực lượng phòng không Ukraine phải sử dụng tới 100 tên lửa trong vòng 1,5 đến 2 phút chỉ để đánh chặn một mục tiêu, cho thấy hiệu quả thấp của Patriot trong điều kiện chiến sự hiện nay.

Nguyên nhân của vấn đề này nằm ở sự phát triển của vũ khí Nga. Các tên lửa mới của Nga sử dụng quỹ đạo bay phức tạp, khiến radar AN/MPQ-53 của Patriot khó phát hiện. Minh chứng cho điều này là các đợt tập kích quy mô lớn của Nga, chẳng hạn như cuộc tấn công vào Kiev ngày 10/7 với hơn 550 máy bay không người lái và tên lửa, bao gồm cả tên lửa đạn đạo.

Quân đội Ukraine đã phải sử dụng một lượng lớn tên lửa PAC-3 đắt đỏ, mỗi quả trị giá khoảng 4 triệu USD, để bảo vệ các mục tiêu trọng yếu. Trong những tuần gần đây, nhiều quan chức Ukraine đã công khai kêu gọi phương Tây cung cấp thêm hệ thống Patriot để bảo vệ bầu trời, đặc biệt là trước nguy cơ mất dần ưu thế phòng không khi kho đạn tên lửa đánh chặn dần cạn kiệt.

Patriot vốn đóng vai trò quan trọng đối với năng lực phòng thủ của Ukraine nhằm đối phó với các cuộc không kích dữ dội của Nga. Tuy nhiên, Lầu Năm Góc đã nắm được những vấn đề mới phát sinh và đang cân nhắc lại việc tiếp tục chuyển giao hệ thống Patriot đến các khu vực giao tranh ác liệt.

Trước tình hình đó, châu Âu đang thúc đẩy một phương án thay thế: hệ thống phòng không SAMP/T do liên doanh Pháp – Italy Eurosam phát triển. Được trang bị radar ARABEL có tầm quét 360 độ và khả năng phát hiện mục tiêu ở khoảng cách hơn 350km, SAMP/T được cho là phù hợp hơn với các mối đe dọa hiện đại.

Hệ thống này chỉ cần 15 người vận hành, trong khi Patriot cần tới 90 người, giúp giảm đáng kể gánh nặng nhân sự. SAMP/T sử dụng tên lửa Aster 30 có khả năng đánh chặn máy bay, máy bay không người lái và tên lửa đạn đạo ở cự ly tối đa 120km. Pháp và Italy khẳng định phiên bản nâng cấp SAMP/T NG sẽ có khả năng đối phó cả với tên lửa siêu vượt âm như Kinzhal, dù triển vọng này vẫn bị giới chuyên gia hoài nghi.

Tình hình xung đột tại Ukraine tiếp tục diễn biến phức tạp và leo thang với nhiều sự kiện đáng chú ý. Quân đội Ukraine đã gặp khó khăn tại khu vực Sumy khi không thể ngăn chặn các cuộc tấn công lớn từ quân đội Nga. Lữ đoàn cơ giới số 61 của Ukraine đã mất khả năng chiến đấu và một số đại diện của Bộ chỉ huy đã rời khỏi khu vực này.

Quân đội Nga đã huy động khoảng 50.000 binh sĩ, kết hợp với pháo binh, máy bay không người lái và tên lửa hành trình, để liên tục tấn công các khu vực tiền phương ở Sumy, khiến giao tranh tại đây trở nên dữ dội. Truyền thông Nga cho biết Tướng Belousov đang trực tiếp chỉ huy chiến dịch tại Sumy, thực hiện ‘mệnh lệnh then chốt’ từ Tổng thống Putin về việc đẩy lùi lực lượng Ukraine khỏi khu vực sát biên giới và thiết lập kiểm soát chiến lược.

Song song với chiến dịch tại Sumy, tình hình chiến trường ở phía nam Ukraine cũng chứng kiến những diễn biến đáng chú ý. Quân đội Nga được cho là đang chuẩn bị một chiến dịch đổ bộ vào thành phố cảng Odessa, với việc triển khai các tàu không người lái tấn công. Bộ Quốc phòng Nga đã công bố video thử nghiệm loại tàu này, dự kiến sẽ hỗ trợ đáng kể cho việc đổ bộ lực lượng hải quân và giành lại quyền kiểm soát Biển Đen.

Tình hình tại mặt trận Zaporizhia tiếp tục xấu đi đối với Ukraine. Lực lượng Nga ghi nhận bước tiến tại Plavni, Stepnohirsk và Andreevka – Klevtsovo. Các nguồn tin Ukraine xác nhận Kiev đang chuẩn bị phương án sơ tán dân thường khỏi Zaporizhia, trong bối cảnh vòng vây siết chặt và tuyến đường tiếp tế cuối cùng liên tục bị máy bay và UAV Nga pháo kích.

Trong bối cảnh đó, căng thẳng địa chính trị tiếp tục tăng nhiệt với động thái mới từ Nga. Chính phủ nước này vừa công bố một nghị định quan trọng – được xem là phản ứng trực tiếp và tức thời trước ‘tối hậu thư’ của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump. Nghị định do Thủ tướng Mikhail Mishustin ký ban hành, có hiệu lực từ ngày 1/8, nêu rõ rằng 20 cửa khẩu biên giới giữa Nga và Ukraine sẽ bị đóng – gồm 13 cửa khẩu đường bộ và 7 đường sắt.

Việc chính thức hủy bỏ được xem là mang tính hình thức, nhưng là động thái có ý nghĩa biểu tượng trong bối cảnh căng thẳng leo thang. Theo một blogger quân sự trên kênh ‘МИГ России’, sau khi Nga phát động ‘chiến dịch quân sự đặc biệt’ (SVO), chỉ còn một cửa khẩu còn hoạt động – ở Vasylivka, vùng Zaporizhia – và cũng đã bị đóng hoàn toàn.

Tờ MK của Nga viết: ‘Tất cả đã ấn định. Tối hậu thư của ông Trump bị đáp trả ngay lập tức. Kiev sẽ phải đối mặt với điều gì đó đặc biệt’. Nghị định này được xem là một đòn trừng phạt Kiev và đánh dấu ngày đen tối lịch sử trong quan hệ giữa Nga và Ukraine.

Trong diễn biến mới nhất của tình hình xung đột tại Ukraine, Bộ Quốc phòng Nga thông báo đã giành được quyền kiểm soát làng Maliyevka, một địa điểm chiến lược thuộc tỉnh Dnipropetrovsk ở miền trung Ukraine. Tỉnh Dnipropetrovsk không chỉ đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực công nghiệp và khai khoáng của Ukraine mà còn là nhà cung cấp than đá chính cho lưới điện quốc gia.

Ông Igor Kimakovsky, cố vấn cho lãnh đạo tỉnh Donetsk do chính phủ Nga bổ nhiệm, đã xác nhận thông tin về việc lực lượng Ukraine bị đẩy lùi khỏi vị trí tại Maliyevka. Làng này có vị trí cách làng Voskresenka thuộc tỉnh Donetsk khoảng hai km về phía tây nam. Đáng chú ý, quân đội Nga đã kiểm soát Voskresenka từ ngày 15/7. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng của lực lượng Nga vào tỉnh Dnipropetrovsk, một khu vực then chốt giáp với các tỉnh Kharkov, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson.

Vị trí của Maliyevka cho phép Nga tăng cường khả năng tấn công vào thành phố lớn Dnipro, thủ phủ của tỉnh Dnipropetrovsk, mặc dù hiện tại quân đội Nga vẫn còn cách thành phố này khoảng 200 km. Thành phố Dnipro là một trung tâm quan trọng về kinh tế, văn hóa và chính trị ở miền trung Ukraine.

Trước sự tiến công mạnh mẽ của lực lượng Nga, chính quyền Ukraine đã phải ra lệnh sơ tán bắt buộc đối với các gia đình có trẻ em khỏi khu vực tiền tuyến. Đây là một biện pháp nhằm đảm bảo an toàn cho dân thường trong bối cảnh xung đột leo thang.

Thông tin từ Bộ Quốc phòng Nga và các nguồn tin cậy khác cho thấy sự kiểm soát của Nga đối với Maliyevka là một phần trong chiến lược nhằm mở rộng phạm vi kiểm soát ở miền trung và miền nam Ukraine. Cùng với đó, quân đội Nga cũng đang tấn công vào các vị trí của Ukraine ở các mặt trận khác.

Chiến trường Donbass đang trở thành một “cối xay thịt” đối với Ukraine khi quân đội Nga tăng cường các hoạt động quân sự và giành được nhiều chiến thắng trên hai mặt trận. Theo thống kê, trong một tuần qua, quân đội Ukraine đã chịu 8.495 thương vong, con số cao nhất kể từ khi xung đột Nga – Ukraine bùng nổ.

Quân đội Nga đã phát động một cuộc tấn công quy mô lớn ở Donbass, Kharkov, Zaporizhia, Sumy và tiến hành tập kích đường không vào nhiều mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Ukraine. Quân đội Nga đã đạt được những thành tích đáng kể trên các chiến trường khác nhau, với Cụm quân Trung tâm dẫn đầu về hiệu suất chiến đấu, hạ gục 2.975 binh sĩ Ukraine.

Cụm quân Trung tâm đã thực hiện những cuộc “dọn dẹp kiểu lưới kéo” xung quanh các cứ điểm cốt lõi của quân đội Ukraine tại mặt trận Donetsk, được coi là “tâm điểm tuyệt đối” của tuần qua. Thông qua chiến thuật kinh điển từ thời Liên Xô, quân đội Nga đã hạ gục 2.975 tay súng đối phương trong vòng một tuần, chiếm 35% tổng số quân Ukraine bị loại khỏi vòng chiến đấu.

Cụm quân Đông cũng đã “nở rộ trên hai mặt trận” ở Donbass và Zaporizhia, với các đơn vị của cụm này đã phối hợp với Cụm Trung tâm bao vây nhóm quân đối phương tại Kurakhovo. Trên mặt trận Zaporizhia, Cụm quân Đông đã sử dụng kết hợp pháo binh tầm xa với tác chiến điện tử để tấn công khu vực tập kết và trú quân của Lữ đoàn biệt kích 65 AFU.

Tình thế khó khăn của quân đội Ukraine còn vượt xa hơn thế. Trận chiến tại Pokrovsk đã bước vào giai đoạn then chốt, nhưng Tổng Tư lệnh quân đội Ukraine, Tướng Alexander Syrsky “không thể cung cấp viện binh xứng đáng”. Sự hỗ trợ của NATO “chẳng có gì đáng nói”: mặc dù Ukraine đã khẩn trương yêu cầu NATO giúp đỡ, nhưng xe tăng Abrams do Mỹ cung cấp chỉ có thể được triển khai ở hậu phương như một “biện pháp răn đe tâm lý”.

Thời gian cầm cự của AFU tại Pokrovsk nhìn chung được dự đoán là “tối đa 2-3 tháng”. Nếu RFAF hoàn tất việc bao vây Pokrovsk trước khi mùa đông đến, thì Ukraine có thể lặp lại thất bại kiểu Ugledar hay Avdiivka. Đây là một tình huống đáng lo ngại đối với Ukraine và có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng trong tương lai.

Trong bối cảnh này, Ukraine cần phải đánh giá lại chiến lược và tìm kiếm các giải pháp mới để đối phó với quân đội Nga. Đồng thời, cộng đồng quốc tế cũng cần hỗ trợ Ukraine trong việc xây dựng năng lực quân sự và kinh tế để đối mặt với thách thức này.