Trong thời đại kỹ thuật số hiện nay, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào đời sống hàng ngày của con người đã trở nên phổ biến, đặc biệt là trong giới trẻ. Một nghiên cứu gần đây của tổ chức Common Sense Media chỉ ra rằng hơn 70% thanh thiếu niên tại Mỹ đang sử dụng AI như một người bạn đồng hành, đặt ra những câu hỏi quan trọng về sự phát triển nhận thức và tâm lý xã hội của thế hệ lớn lên cùng AI.

Kayla Chege, một học sinh 15 tuổi đến từ bang Kansas, thường xuyên sử dụng ChatGPT để hỏi về các vấn đề thường ngày, từ gợi ý mua sắm đến lập kế hoạch tổ chức sinh nhật. Cô khẳng định rằng cô không sử dụng AI để gian lận trong học tập mà chỉ tận dụng chatbot cho các câu hỏi đời thường. Tuy nhiên, cô cũng thừa nhận rằng AI đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mình.

Nghiên cứu của Common Sense Media, dựa trên khảo sát hơn 1.000 thiếu niên trên toàn nước Mỹ, cho thấy AI không chỉ được sử dụng như một công cụ hỏi đáp mà còn là nơi tìm kiếm lời khuyên, cảm xúc và sự đồng hành. Có đến 31% thanh thiếu niên được hỏi cho biết họ cảm thấy những cuộc trò chuyện với AI ‘thỏa mãn bằng hoặc hơn’ so với việc nói chuyện với bạn bè ngoài đời.

Với nhiều thiếu niên, sự hấp dẫn của AI nằm ở việc nó luôn sẵn sàng, không phán xét và mang lại cảm giác được thấu hiểu. Tuy nhiên, chính sự lý tưởng đó lại khiến nhiều chuyên gia lo ngại về việc trẻ em mất dần niềm tin vào bản thân trong việc đưa ra quyết định.

Giáo sư Eva Telzer, chuyên ngành tâm lý và thần kinh học tại Đại học North Carolina, cho biết trẻ em từ 8 tuổi đã bắt đầu sử dụng AI sinh ngữ. Bà cũng phát hiện rằng nhiều thanh thiếu niên đang sử dụng AI không chỉ để học hay giải trí, mà còn để khám phá bản sắc giới tính, tìm sự gắn kết cảm xúc.

Nhiều nền tảng AI hiện không có kiểm soát độ tuổi hiệu quả, dễ tạo ra nội dung độc hại, tình dục hoặc lời khuyên nguy hiểm. Một số chatbot còn nuông chiều cảm xúc, khiến giới trẻ mất dần khả năng tự quyết và tư duy phản biện.

Ông Michael Robb, trưởng nhóm nghiên cứu của Common Sense Media, cho biết những phát hiện từ khảo sát mới là một hồi chuông cảnh tỉnh dành cho phụ huynh, nhà trường và các nhà hoạch định chính sách. ‘Chúng tôi hoàn toàn bất ngờ trước mức độ phổ biến của AI trong đời sống giới trẻ,’ Robb nói.

Tóm lại, việc sử dụng AI như một người bạn đồng hành trong giới trẻ đang trở nên phổ biến, đặt ra những câu hỏi quan trọng về sự phát triển nhận thức và tâm lý xã hội của thế hệ lớn lên cùng AI. Để đảm bảo sự phát triển lành mạnh và an toàn cho thế hệ tương lai, cần có những biện pháp để kiểm soát và hướng dẫn việc sử dụng AI trong giới trẻ. Các chuyên gia và nhà nghiên cứu đang kêu gọi sự chú ý của phụ huynh và các nhà hoạch định chính sách về vấn đề này.

Đại dịch COVID-19 đã để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên, trong đó có tình trạng rối loạn ăn uống. Moorea Friedman, một trong những nạn nhân, đã chia sẻ về cuộc đấu tranh của mình với chứng rối loạn ăn uống và cách cô tìm kiếm sự giúp đỡ.

Đối với Friedman, đại dịch đã trở thành một thời gian đầy thách thức khi cô dành nhiều thời gian cô lập, xem phim và TV. Những hình ảnh về các nhân vật hoàn hảo trên màn hình đã tạo ra áp lực cho cô. ‘Bạn nhìn thấy nhân vật chính và họ đều rất đẹp’, Friedman nói. ‘Và bạn tự hỏi, Liệu tôi phải trông như vậy để được coi là xứng đáng? Để được yêu thương?’ Friedman đã phải vật lộn với sự hoàn hảo và lo lắng, và cô bắt đầu cảm thấy tồi tệ về bản thân.

‘Thế giới đang quay cuồng ngoài tầm kiểm soát, và cơ thể tôi cũng vậy. Và vậy tôi đã cố gắng làm gì? Tôi cố gắng kiểm soát nó’, cô nói. Friedman đã trải qua tình trạng vô kinh, một dấu hiệu của việc hormone trong cơ thể không hoạt động đúng cách. Bác sĩ đã cảnh báo cô về tình trạng tim không khỏe, và Friedman nhận ra rằng cô đã bị mắc kẹt trong những mô hình gây hại cho tâm trí và cơ thể của mình.

Rối loạn ăn uống là những căn bệnh phức tạp, theo bác sĩ nhi khoa Eva Trujillo. Chúng ‘thực sự tái cấu trúc não bộ’, giảm kích thước não, và khiến việc tập trung và điều chỉnh cảm xúc trở nên khó khăn hơn. Suy dinh dưỡng có thể làm chậm quá trình trao đổi chất, ảnh hưởng đến mật độ xương và thậm chí dẫn đến ngừng tim. Tuy nhiên, Trujillo cho biết với điều trị đúng cách, người bệnh có thể hồi phục hoàn toàn.

‘Nhưng não bộ cần thời gian, thực phẩm, trị liệu và sự thương xót để lành lại’, cô nói. Trujillo là chủ tịch của Hiệp hội chuyên gia rối loạn ăn uống quốc tế và cũng là người đồng sáng lập Comenzar de Nuevo, một cơ sở điều trị hàng đầu ở Mỹ Latinh.

Đối với Friedman, hồi phục cũng bao gồm việc vận động cho các thanh thiếu niên khác đang vật lộn với rối loạn ăn uống và các tình trạng sức khỏe tâm thần khác. Cô đã bắt đầu một podcast về sức khỏe tâm thần và sức khỏe gọi là Balancing Act. ‘Khi tôi đang cố gắng vượt qua khó khăn này, tôi nhận ra rằng tôi muốn giúp đỡ những người khác cảm thấy như họ đã phải chiến đấu một mình’, cô nói. ‘Bởi vì tôi biết cảm giác như thế nào khi phải vật lộn một mình’.