Chiều ngày 22-7, tại TP.HCM, Ủy ban Văn hóa – Xã hội của Quốc hội đã tổ chức buổi khảo sát về việc thực hiện chính sách, pháp luật trong phòng chống thuốc giả, thực phẩm giả. Tình hình sản xuất và kinh doanh thuốc giả, thực phẩm giả hiện nay đang diễn biến phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi.

Bác sĩ Nguyễn Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM, cho biết trên địa bàn TP hiện có 164 bệnh viện công lập cùng hàng chục ngàn cơ sở sản xuất, kinh doanh dược phẩm và thực phẩm. TP.HCM cũng là đầu mối phân phối thuốc lớn cho cả nước. Trong lĩnh vực thực phẩm, TP quản lý hơn 13.700 cơ sở kinh doanh, 2.800 cơ sở sản xuất – chế biến, hàng ngàn bếp ăn, siêu thị, chợ đầu mối và cửa hàng tiện lợi.

Theo bác sĩ Nam, hoạt động sản xuất, kinh doanh thuốc và thực phẩm giả hiện nay đang diễn biến rất phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi. Đây là hành vi phi pháp nhưng mang lại lợi nhuận cao, nên các đối tượng ngày càng manh động và khó kiểm soát. Quá trình sản xuất thuốc giả thường được tổ chức tại nhiều địa điểm cùng lúc, nhằm gây khó khăn cho việc phát hiện. Các đối tượng sử dụng mạng xã hội, ứng dụng giao hàng tận nơi để mua bán, che giấu địa điểm giao dịch.

Khu vực sản xuất thường nằm ở nhà không số, nơi vắng người qua lại hoặc được nguỵ trang dưới vỏ bọc công ty hợp pháp, gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc kiểm tra, xử lý. Liên quan đến sản xuất và buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, bác sĩ Nam cho biết các đối tượng thường nhắm đến các mặt hàng có giá trị cao. Thay vì sản xuất hàng loạt, họ chọn cách xé lẻ, sản xuất nhỏ giọt theo đơn hàng, tiêu thụ đến đâu làm đến đó. Đặc biệt, người đặt hàng không được tiếp cận nơi sản xuất, nhằm hạn chế nguy cơ bị lộ và qua mặt cơ quan chức năng.

Trước đây, hàng giả lưu thông trên thị trường đa số là sản phẩm làm giả bao bì, tem nhãn mạo danh sản phẩm thật; tập trung vào những loại mặt hàng có sức tiêu thụ lớn, các thương hiệu lớn trên thị trường. Hiện nay, một số cơ sở sản xuất hàng giả còn tinh vi hơn khi tự thiết kế mẫu sản phẩm chưa được cấp phép lưu hành, tự đặt tên cơ sở sản xuất, in giả số đăng ký hoặc số công bố sản phẩm. Các đối tượng cũng sử dụng mã vạch, mã QR và tem chứng nhận giả nhằm đánh lừa các điểm bán lẻ và người tiêu dùng.

Trong thời gian qua, TP.HCM đã triển khai nhiều giải pháp quyết liệt nhằm kiểm soát chặt chẽ chất lượng thuốc, ngăn chặn tình trạng thuốc giả, thực phẩm giả thuốc kém chất lượng lưu hành trên thị trường. Cụ thể, Công an TP.HCM đã phát hiện nhiều vụ việc quy mô lớn. Điển hình như một vụ thu giữ hơn 1.160 thùng thuốc giả trị giá hàng tỉ đồng cùng dây chuyền sản xuất hiện đại và nguyên liệu không rõ nguồn gốc. Một vụ khác do Công an TP.HCM phối hợp với Công an tỉnh Bình Dương triệt phá cho thấy cơ sở sản xuất sữa giả mạo các nhãn hiệu nổi tiếng như Abbott Ensure, Glucerna với tổng giá trị lên đến 14,5 tỉ đồng. Các đối tượng thường xuyên thay đổi địa điểm, chỉ bán hàng qua mạng để tránh bị phát hiện.

Từ năm 2024 đến giữa năm 2025, Sở Y tế và Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đã kiểm tra hàng chục ngàn cơ sở, xử phạt hàng trăm trường hợp sản xuất kinh doanh thuốc giả, thực phẩm giả với tổng số tiền phạt lên đến hàng tỉ đồng, áp dụng các biện pháp như đình chỉ hoạt động, thu hồi sản phẩm và tiêu hủy hàng giả. Riêng trong tháng cao điểm từ 15-5 đến 15-6, TP.HCM xử lý 3.341 vụ, khởi tố 2 vụ với 6 bị can.

Để tăng cường hiệu quả quản lý, TP.HCM đã triển khai cổng tra cứu hành nghề y dược và công khai danh sách cơ sở vi phạm trên các cổng thông tin điện tử. Hệ thống quản lý thuốc quốc gia được áp dụng để theo dõi vòng đời thuốc.

Tuy nhiên, theo bác sĩ Nam, cuộc chiến chống thuốc giả, thực phẩm giả vẫn còn nhiều thách thức. Lực lượng kiểm tra còn mỏng, trong khi số lượng cơ sở sản xuất, kinh doanh quá lớn. Các đối tượng vi phạm ngày càng tinh vi, đặc biệt là lợi dụng thương mại điện tử để buôn bán, gây khó khăn trong việc phát hiện và xử lý.

Từ thực tiễn đó, TP.HCM kiến nghị Quốc hội sửa đổi Bộ luật Hình sự, tăng khung hình phạt đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả. Đồng thời, thành phố đề xuất Chính phủ nâng mức xử phạt hành chính, xây dựng cơ sở dữ liệu liên thông để quản lý hoạt động thương mại điện tử. TP cũng đề nghị Bộ Y tế đẩy mạnh số hóa dữ liệu kiểm nghiệm, bổ sung thiết bị kiểm tra nhanh và hoàn thiện các quy định liên quan đến an toàn thực phẩm. Bộ Tài chính được kiến nghị sớm hướng dẫn việc xây dựng kho lưu trữ tang vật phục vụ điều tra và xét xử.

Trong thời gian qua, tình hình sản xuất và buôn bán thuốc, thực phẩm chức năng giả tại TP.HCM đã trở nên ngày càng phức tạp. Công an TP.HCM đã phát hiện và xử lý 9 vụ việc liên quan đến vấn đề này. Mới đây, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội đã tiến hành khảo sát về việc thực hiện chính sách pháp luật về phòng chống thuốc giả, thực phẩm giả tại TP.HCM.

TP.HCM hiện có hơn 9,9 triệu dân và sau khi sáp nhập từ ngày 1-7 vừa qua, dân số đạt khoảng 13,7 triệu người. Trên địa bàn thành phố hiện có 164 bệnh viện công lập cùng hàng chục ngàn cơ sở sản xuất, kinh doanh dược phẩm và thực phẩm; thành phố cũng là đầu mối phân phối thuốc lớn cho cả nước.

Về tình hình thuốc, thực phẩm giả, báo cáo của Sở Y tế TP.HCM cho hay trong thời gian vừa qua, Công an TP.HCM đã kịp thời phát hiện, xử lý 9 vụ vi phạm. Đáng chú ý, đã triệt phá đường dây sản xuất, buôn bán thuốc chữa bệnh giả, thu giữ 1.164 thùng thuốc thành phẩm và nguyên liệu dùng để điều trị các bệnh về xương khớp, trĩ, phong ngứa… Ngoài ra, còn thu giữ gần 1.600kg bột nguyên liệu không rõ nguồn gốc, xuất xứ để sản xuất thuốc chữa bệnh giả, hàng trăm ký nguyên liệu bao bì, nhãn hiệu, vỏ hộp thuốc các loại cùng dây chuyền, máy móc sản xuất thuốc…

Thuốc giả được đem đi tiêu thụ chủ yếu tại các tỉnh miền Tây Nam Bộ thông qua các xe vận chuyển hàng hóa tuyến miền Tây – TP.HCM. Tháng 1-2024, Công an TP.HCM đã phối hợp với Công an tỉnh Bình Dương (cũ) bắt quả tang 1 cơ sở thực hiện hành vi sản xuất sữa giả tại TP Dĩ An (cũ). Tổng trị giá khoảng 14 tỉ đồng. Kẻ làm hàng giả đã tổ chức sản xuất và buôn bán sữa giả các nhãn hiệu của Công ty Abbott, gồm: Ensure, Ensure Gold, Glucerna….

Từ tháng 1-2024 đến tháng 6-2025, Sở Y tế và phòng y tế quận, huyện, TP Thủ Đức (cũ) đã kiểm tra 7.739 cơ sở kinh doanh dược, xử lý 92 cơ sở vi phạm. Trong đó, phát hiện và xử lý vi phạm về buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại lĩnh vực dược là 36 cơ sở.

Ông Nguyễn Hoài Nam, phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM, nhận định việc sản xuất, buôn bán thuốc giả, thực phẩm giả là một hoạt động phi pháp nhưng mang lại lợi nhuận cao. Tình hình sản xuất và kinh doanh hàng giả hiện nay diễn ra hết sức phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi.

Quá trình sản xuất thuốc giả bố trí cùng lúc tại nhiều địa điểm, sử dụng mạng xã hội hoặc ứng dụng giao hàng tận nhà để mua hoặc bán nhằm che giấu địa điểm. Bên cạnh đó, khu vực sản xuất thường đặt tại các khu vực nhà không số, ít người qua lại, vùng ngoại ô hoặc núp bóng dưới hoạt động sản xuất của các công ty bình phong để tránh sự chú ý của người dân và cơ quan chức năng.

Sở Y tế TP.HCM kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, sửa đổi Luật Hình sự theo hướng mở rộng phạm vi áp dụng và tăng khung hình phạt; bổ sung mức xử phạt nặng đối với hành vi tiếp tay, bao che cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng đến sức khỏe nhân dân.

Bộ Y tế sớm hoàn thiện quy hoạch hệ thống kiểm nghiệm để tăng cường công tác kiểm tra chất lượng thuốc, thực phẩm. Bộ Tài chính hướng dẫn các địa phương xây dựng kho lưu giữ, bảo quản tang vật, vật chứng cho các lực lượng chức năng để phục vụ công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại.

Hoạt động quảng cáo và kinh doanh trên mạng xã hội và sàn thương mại điện tử tại TP Hồ Chí Minh đang trở nên phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi. Các cơ quan chức năng đang triển khai nhiều biện pháp để kiểm soát nguồn gốc và chất lượng của sản phẩm và hàng hóa.

Trong buổi làm việc với UBND TP Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Hoàng Mai, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội, đã thảo luận về việc thực hiện chính sách và pháp luật về phòng chống thuốc giả và thực phẩm giả tại thành phố. Ông nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường quản lý và giám sát hoạt động quảng cáo và kinh doanh trên mạng xã hội và sàn thương mại điện tử.

Phó Giám đốc Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, Nguyễn Hoài Nam, cho biết rằng thành phố vẫn tồn tại một bộ phận người tiêu dùng ưa chuộng hàng ‘xách tay’ và sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ. Điều này tạo điều kiện cho hàng giả, hàng kém chất lượng và hàng không rõ nguồn gốc xâm nhập vào chuỗi cung ứng và đến tay người tiêu dùng. Ông Nam cũng chỉ ra rằng sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử và mạng xã hội đã khiến hoạt động quản lý và giám sát việc quảng cáo và mua bán hàng hóa trên không gian mạng gặp nhiều khó khăn.

Để ngăn chặn thuốc giả và thực phẩm giả, UBND TP Hồ Chí Minh đã chỉ đạo Sở Y tế tăng cường phối hợp với Sở Công thương, Sở Văn hóa và Thể thao để kiểm soát việc kinh doanh và quảng cáo qua mạng xã hội và sàn thương mại điện tử. Thành phố cũng triển khai hệ thống phần mềm quản lý thuốc toàn diện từ nhà sản xuất, nhập khẩu, phân phối đến cơ sở bán lẻ để đảm bảo mỗi loại thuốc đều được theo dõi xuyên suốt vòng đời.

Tại buổi làm việc, TP Hồ Chí Minh đã đưa ra kiến nghị để Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét sửa đổi Bộ luật Hình sự và tăng cường hiệu quả quản lý quảng cáo thuốc và thực phẩm. Thành phố cũng đề xuất tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng để nâng cao hiệu quả quản lý và giám sát hoạt động quảng cáo và kinh doanh trên mạng xã hội và sàn thương mại điện tử.

Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, Nguyễn Văn Dũng, mong muốn các kiến nghị của thành phố sẽ được Đoàn công tác đề xuất trong Phiên giải trình của Ủy ban Văn hóa và Xã hội và Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường. Ông Dũng cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường quản lý và giám sát hoạt động quảng cáo và kinh doanh trên mạng xã hội và sàn thương mại điện tử để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và đảm bảo an toàn cho xã hội.

Hiện nay, các cơ quan chức năng đang tích cực triển khai các biện pháp để kiểm soát hoạt động quảng cáo và kinh doanh trên mạng xã hội và sàn thương mại điện tử. Người tiêu dùng cũng cần nâng cao cảnh giác và chỉ mua hàng hóa từ các nguồn uy tín để đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình.