Ung thư gan đang trở thành một trong những mối đe dọa sức khỏe hàng đầu trên toàn cầu, với số ca mắc và tử vong ngày càng gia tăng. Theo các thống kê mới nhất, ung thư gan hiện đang là loại ung thư phổ biến thứ 6 trên toàn cầu và là nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng thứ 3. Dự báo đến năm 2050, số người tử vong vì ung thư gan có thể tăng từ 760.000 trường hợp (năm 2022) lên 1,37 triệu, phần lớn do già hóa dân số và sự gia tăng các yếu tố nguy cơ ở các quốc gia đang phát triển.

Tại Trung Quốc, nơi chiếm hơn 40% số ca ung thư gan toàn cầu, tỷ lệ nhiễm viêm gan B vẫn còn rất cao. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng cảnh báo về bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (MASLD) đang nổi lên như một nguyên nhân đáng lo ngại do lối sống ít vận động và thói quen ăn uống không lành mạnh. Việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ này là rất quan trọng để giảm thiểu số ca mắc ung thư gan.

Một báo cáo mới từ Ủy ban Ung thư gan Lancet chỉ ra rằng khoảng 60% trường hợp ung thư gan trên toàn cầu có thể phòng ngừa nếu kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như béo phì, rượu bia và viêm gan siêu vi. Ba nguyên nhân chính dẫn đến phần lớn ca ung thư gan đều có thể phòng ngừa bao gồm viêm gan B và C, bệnh gan nhiễm mỡ chuyển hóa (MASLD) và rượu. Điều này cho thấy rằng việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả có thể giúp giảm thiểu số ca mắc ung thư gan.

Để đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ mắc ung thư gan, các chuyên gia nhấn mạnh vai trò của chính sách y tế công cộng. Việc mở rộng tiêm chủng viêm gan B cho cả trẻ em và người lớn, tăng cường các biện pháp kiểm soát lối sống như áp dụng giá tối thiểu cho rượu, đánh thuế đồ uống có đường và dán nhãn cảnh báo rõ ràng là những biện pháp cần thiết. Bên cạnh đó, việc sàng lọc định kỳ nhằm phát hiện sớm tổn thương gan cũng rất quan trọng.

Một số quốc gia đã thành công trong việc giảm tỷ lệ tử vong do ung thư gan nhờ các chính sách y tế nghiêm ngặt và chương trình phát hiện sớm. Nhật Bản là một trong những quốc gia đã đạt được thành công này. Các chuyên gia đều nhất trí rằng thay đổi lối sống vẫn là yếu tố quyết định. Một chế độ ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên, kiểm soát cân nặng, hạn chế rượu bia và tiêm phòng đầy đủ không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh gan mà còn bảo vệ sức khỏe nói chung.

Hiện tại, nhiều tổ chức y tế đang kêu gọi mọi người nâng cao nhận thức về ung thư gan và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Để biết thêm thông tin về ung thư gan và cách phòng ngừa, bạn có thể truy cập vào các trang web y tế uy tín như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hoặc American Cancer Society.

Ngày 21/7/2025, tại trụ sở Bộ Y tế, PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương – Thứ trưởng Bộ Y tế đã có buổi tiếp và làm việc với đoàn đánh giá độc lập chung (JEE) trong khuôn khổ đánh giá việc thực hiện Điều lệ Y tế quốc tế (IHR2005) tại Việt Nam.

Buổi làm việc có sự tham dự của lãnh đạo các Vụ, Cục, Viện, Trung tâm thuộc và trực thuộc Bộ Y tế. Về phía đoàn đánh giá độc lập chung có sự hiện diện của đồng Trưởng đoàn là bà Gina Samaan, Giám đốc Khẩn cấp Khu vực, Văn phòng Khu vực Tây Thái Bình Dương của WHO (WPRO) và ông Marc Zheng Jie Ho, Giám đốc Chính sách và Hệ thống, Cơ quan Phòng, chống Bệnh truyền nhiễm Singapore, cùng các chuyên gia đánh giá, quan sát viên và chuyên gia viết báo cáo.

Về phía WHO tại Việt Nam, có sự tham dự của TS Angela Pratt, Trưởng Đại diện; bà Jennifer Horton, Phó Trưởng Đại diện và các cán bộ nhóm An ninh Y tế và Tình trạng Y tế khẩn cấp cùng tham dự.

Tại buổi làm việc, đoàn đánh giá JEE đã giới thiệu mục đích, phương pháp và kết quả sơ bộ của đợt đánh giá. Đánh giá dựa trên Bộ công cụ JEE do WHO xây dựng, bao gồm 19 lĩnh vực kỹ thuật thuộc 4 nhóm vấn đề: Dự phòng, Phát hiện, Đáp ứng và Các mối nguy liên quan khác.

Kết quả sơ bộ cho thấy không có lĩnh vực nào ở mức I (thấp nhất) hoặc đạt mức 5 (cao nhất). Có 9/19 lĩnh vực (47,4%) đạt mức II và 10/19 lĩnh vực (52,6%) đạt mức III. Trong tổng số 56 tiêu chí đánh giá, có 22 tiêu chí đạt mức II (39,2%), 30 tiêu chí đạt mức III (53,7%) và 4 tiêu chí đạt mức IV (7,1%).

Kết quả đánh giá JEE 2025 đã ghi nhận những kết quả đạt được của Việt Nam kể từ JEE 2016 về các lĩnh vực Giám sát dịch bệnh; Năng lực ứng phó khẩn cấp; Cơ chế phối hợp liên ngành ‘Một sức khỏe’; Tỷ lệ bao phủ vắc xin…

Đoàn đánh giá ghi nhận một số điểm mạnh của Việt Nam, trong nhóm ‘Phòng ngừa’, hệ thống luật pháp liên quan đến phòng, chống bệnh truyền nhiễm đã được hoàn thiện, các cơ chế phối hợp ‘Một sức khỏe’ và chương trình Tiêm chủng Mở rộng được củng cố.

Ở nhóm ‘Phát hiện’, hệ thống giám sát được nâng cao với cả giám sát chỉ số và sự kiện, mạng lưới phòng xét nghiệm được cải thiện, chương trình FETP được cập nhật. Trong nhóm ‘Đáp ứng’, năng lực xử lý tình trạng khẩn cấp được tăng cường thông qua các Trung tâm Điều hành Khẩn cấp Y tế công cộng (PHEOC), hệ thống truyền thông nguy cơ được vận hành hiệu quả.

Đối với các mối nguy liên quan khác, cơ chế phối hợp tại cửa khẩu và ứng phó với sự cố hóa chất, phóng xạ đã được cập nhật. Tuy nhiên, Đoàn cũng chỉ ra một số tồn tại như: Năng lực y tế công cộng tuyến xã còn hạn chế; phối hợp đa ngành cần thể chế hóa đầy đủ hơn; cơ chế tài chính cho ứng phó y tế khẩn cấp còn bất cập; một số kế hoạch ứng phó thiếu sự liên kết liên ngành; các quy trình chuẩn chưa được diễn tập định kỳ.

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương thay mặt Bộ trưởng và lãnh đạo Bộ Y tế trân trọng cảm ơn Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Đoàn đánh giá JEE đã hỗ trợ Việt Nam thực hiện đánh giá này.

Kết quả đánh giá là cơ sở quan trọng giúp xác định rõ những thành tựu để tiếp tục phát huy, đồng thời nhận diện những tồn tại, thách thức nhằm xây dựng các kế hoạch phù hợp, nâng cao năng lực đáp ứng trong tương lai. Những khuyến nghị này giúp Bộ Y tế và các Bộ, ngành liên quan khắc phục những điểm yếu, nâng cao năng lực thực hiện điều lệ y tế quốc tế một cách hiệu quả và bền vững.

Trong thời gian tới, các hoạt động trọng tâm được đề xuất gồm: Tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, ưu tiên phát triển nguồn nhân lực y tế công cộng, đặc biệt tuyến cơ sở; thúc đẩy phối hợp đa ngành qua khung đối tác ‘Một sức khỏe’; tăng cường hợp tác quốc tế, nhất là tham gia các thỏa thuận phòng, chống đại dịch toàn cầu và bảo đảm năng lực thực hiện IHR trong ASEAN.

Cũng tại buổi làm việc, các đại biểu đã trao đổi, làm rõ thêm các khuyến nghị từ phía Đoàn đánh giá. Đại diện Bộ Y tế cũng đề xuất Đoàn JEE tiếp tục đánh giá toàn diện, linh hoạt, phù hợp với bối cảnh Việt Nam và chia sẻ các bài học kinh nghiệm từ các quốc gia khác để hỗ trợ Việt Nam cải thiện năng lực đáp ứng theo yêu cầu của IHR.