Thái Lan, một quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất ô tô và xe máy tại khu vực ASEAN, đang trên đà thực hiện một cuộc chuyển đổi chiến lược quan trọng sang lĩnh vực phương tiện di chuyển bằng điện. Với nền tảng công nghiệp vững chắc và chuỗi cung ứng phát triển, Thái Lan đặt mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất xe điện hàng đầu trong khu vực.
Trong giai đoạn chuyển đổi ưu đãi vào năm 2023, Thái Lan đã chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể với số lượng xe máy điện mới tăng đến 205%, cho thấy sự quan tâm lớn của người tiêu dùng đối với phương tiện di chuyển thân thiện với môi trường. Xe máy là phương tiện giao thông phổ biến tại Thái Lan, với hàng chục triệu chiếc đang lưu hành, len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống kinh tế – xã hội.
Tầm nhìn ’30@30′ là kim chỉ nam cho tương lai điện hóa ở Thái Lan, với mục tiêu cụ thể là đến năm 2030, các loại xe không phát thải, chủ yếu là xe điện chạy pin, sẽ chiếm ít nhất 30% tổng sản lượng xe được sản xuất trong nước. Để đạt được mục tiêu này, chính phủ Thái Lan đã đặt ra các con số chi tiết: sản xuất 725.000 ô tô điện và 675.000 xe máy điện vào năm 2030.
Lộ trình được chia thành nhiều giai đoạn với các mục tiêu cụ thể hơn, bao gồm đến năm 2025, xe điện sẽ chiếm 10% sản lượng và đăng ký mới; đến năm 2030, tỷ lệ này tăng lên 30% sản lượng và 40% đăng ký mới; và đến năm 2035, mục tiêu cuối cùng là 50% sản lượng và 100% đăng ký mới là xe điện.
Để hiện thực hóa tầm nhìn ’30@30′, chính phủ Thái Lan đã tung ra các gói hỗ trợ tài chính trực tiếp và gián tiếp, nhằm kích thích cả phía cung và cầu. Tuy nhiên, thị trường xe điện Thái Lan đã trải qua một giai đoạn chững lại trong năm 2024, với doanh số xe máy điện giảm mạnh tới 52,38%.
Các nguyên nhân chính dẫn đến sự chững lại này bao gồm các yếu tố vĩ mô như nền kinh tế Thái Lan tăng trưởng chậm lại, cùng với mức nợ hộ gia đình cao kỷ lục đã làm suy yếu sức mua của người tiêu dùng. Thị trường xe máy điện Thái Lan có sự phân mảnh và đa dạng, với sự cạnh tranh giữa các thương hiệu nội địa Thái Lan và các thương hiệu toàn cầu có tên tuổi.
Dữ liệu từ các cuộc khảo sát gần đây cho thấy một tỷ lệ lớn người Thái sẵn sàng cân nhắc mua xe điện cho lần mua xe tiếp theo của họ. Tuy nhiên, họ cũng lo ngại về thiếu trạm sạc, xe hết pin giữa đường, thời gian sạc lâu cũng như mức độ an toàn vì thị trường có nhiều hãng xe không đủ tin cậy.
Mạng lưới trạm sạc công cộng tại Thái Lan đã tăng trưởng đáng kể, nhưng tốc độ phát triển hạ tầng này vẫn chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng bùng nổ của số lượng xe điện. Hầu hết các trạm sạc tập trung ở các khu vực đô thị lớn, trong khi các khu vực nông thôn và ngoại ô còn rất thưa thớt.
Trước những thách thức của mô hình sạc cắm truyền thống, mô hình hoán đổi pin đang nổi lên như một giải pháp đột phá. Cơ quan Phát điện Thái Lan đã khởi động một dự án thí điểm quan trọng, cung cấp 51 xe máy điện cho các tài xế xe ôm công nghệ tại quận Bang Kruai, Nonthaburi và lắp đặt 3 trạm hoán đổi pin để phục vụ.
Dự án này không chỉ để thử nghiệm công nghệ mà còn nhằm thu thập dữ liệu về hành vi người dùng, tác động kinh tế, xã hội và môi trường để làm cơ sở cho việc nhân rộng trên toàn quốc. Các công ty khởi nghiệp như Swap&Go cũng đang xây dựng nền tảng hoán đổi pin hoạt động 24/7, cho phép người dùng tìm trạm, đặt trước pin và thanh toán thông qua một ứng dụng di động.