Một nghiên cứu đột phá mới đây được công bố trên tạp chí Nature đã vén màn một phương pháp mới đầy hứa hẹn trong cuộc chiến chống lại sự lây lan của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét thông qua vết đốt của muỗi. Các nhà khoa học đã phát hiện ra cách “mạch ngắn” ký sinh trùng này bằng cách chỉnh sửa gene của muỗi, mở ra hy vọng mới trong việc kiểm soát và ngăn chặn căn bệnh gây tử vong này.
Bệnh sốt rét, gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium, được truyền cho người qua vết đốt của muỗi nhiễm bệnh. Mỗi năm, hơn 250 triệu người trên toàn thế giới trở thành nạn nhân của căn bệnh này. Để lan rộng, ký sinh trùng cần hoàn thành một hành trình phức tạp bắt đầu từ khi muỗi hút máu từ người bị nhiễm bệnh. Sau đó, ký sinh trùng di chuyển đến ruột của muỗi, nơi nó phải đối mặt với một thách thức lớn là di chuyển ra khỏi ruột và vào khoang cơ thể, nơi ký sinh trùng phát triển thành một dạng khác, trước khi di chuyển đến tuyến nước bọt của muỗi. Tại đây, chúng sẵn sàng lây nhiễm cho người tiếp theo bị đốt.
Để thực hiện bước nhảy quan trọng này, ký sinh trùng phụ thuộc vào một loại protein do chính muỗi tạo ra. Tuy nhiên, một số muỗi có biến thể của protein này dường như phá vỡ hành trình của ký sinh trùng. Các nhà khoa học tại Đại học California San Diego đã tận dụng công nghệ chỉnh sửa gene CRISPR để thay đổi biến thể của protein này trong muỗi. Chỉ với một thay đổi nhỏ, việc chỉnh sửa chỉ một amino acid trong gene đã đủ để ngăn chặn hầu hết ký sinh trùng di chuyển đến đích cuối cùng trong muỗi.
Các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ sử dụng “gene drive” để phổ biến thay đổi có lợi này trong toàn bộ quần thể muỗi. Gene drive là các chuỗi DNA có thể được chèn vào genome và thay đổi quy tắc di truyền thông thường. Tuy nhiên, phương pháp này còn gây tranh cãi và chưa được sử dụng bên ngoài phòng thí nghiệm do lo ngại về hậu quả không mong muốn. Các nhà nghiên cứu cho biết sẽ cần vài năm nữa để có thể tiến hành thử nghiệm thực địa.
Nghiên cứu này cho thấy về nguyên tắc, một chỉnh sửa nhỏ trong genome có thể khiến toàn bộ quần thể muỗi không thể truyền bệnh sốt rét deadly này. Mặc dù còn nhiều thách thức và cần thời gian để phát triển, nhưng phát hiện này mở ra một tia hy vọng mới trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét, một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở các nước đang phát triển.
Trước mắt, các nhà nghiên cứu sẽ tiếp tục đánh giá và hoàn thiện phương pháp này. Đồng thời, họ cũng cần xây dựng các biện pháp an toàn và giải quyết các vấn đề về đạo đức liên quan đến việc sử dụng gene drive. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng nghiên cứu này đã đưa ra một hướng đi mới trong việc phòng chống bệnh sốt rét, và nó có thể trở thành một phần quan trọng trong các nỗ lực toàn cầu nhằm loại bỏ căn bệnh này trong tương lai.
Thông tin chi tiết về nghiên cứu này có thể được tìm thấy trên trang web của tạp chí Nature.