Trong bối cảnh hiện nay, quản trị toàn cầu về trí tuệ nhân tạo (AI) đang nổi lên như một mặt trận mới trong cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc. Cả hai quốc gia đều nhận thức được rằng AI không chỉ đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế mà còn là yếu tố quan trọng đối với an ninh quốc gia. Tại Hội nghị AI thế giới 2025, diễn ra gần đây tại Thượng Hải, Trung Quốc đã đề xuất thành lập Tổ chức Hợp tác AI thế giới. Mục đích chính của tổ chức này là thúc đẩy việc sử dụng AI một cách an toàn và toàn diện, đồng thời thu hẹp khoảng cách số và khoảng cách trí tuệ giữa các quốc gia.
Trung Quốc kỳ vọng tổ chức này sẽ trở thành nền tảng để các quốc gia tăng cường hợp tác về đổi mới sáng tạo, khai thác tối đa tiềm năng của AI và đạt được sự phát triển, thịnh vượng chung. Đây là bước đi thể hiện kế hoạch của Trung Quốc trong việc cạnh tranh ảnh hưởng với Mỹ bằng cách tự định vị là quốc gia đi đầu trong việc thúc đẩy AI vì lợi ích chung. Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã cảnh báo về tình trạng ‘độc quyền’ AI và kêu gọi các nước hợp tác trong việc quản trị công nghệ này.
Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Washington sẽ ‘làm mọi điều cần thiết’ để dẫn đầu trong lĩnh vực AI, bao gồm việc đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc trong các cơ quan quản trị quốc tế. Hiện tại, chưa có quy định toàn cầu mang tính ràng buộc đối với việc phát triển AI. Trung Quốc đang kêu gọi xây dựng thêm hạ tầng số sử dụng năng lượng sạch và thống nhất các tiêu chuẩn về năng lực điện toán. Nước này cũng ủng hộ vai trò của doanh nghiệp trong việc xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật về an ninh, công nghiệp và đạo đức.
Việc Bắc Kinh nhấn mạnh đến tính ‘cởi mở’ trong kế hoạch hành động về quản trị AI dường như đang dựa trên thành công của DeepSeek hồi đầu năm 2025. Công ty khởi nghiệp của Trung Quốc này đã tung ra các mô hình AI có năng lực gần tương đương với đối thủ OpenAI của Mỹ và cho phép mọi người tải về và tùy chỉnh miễn phí.
Ở phía bên kia, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố kế hoạch hành động về trí tuệ nhân tạo, bao gồm một loạt sáng kiến và khuyến nghị chính sách nhằm củng cố vị thế dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực này. Kế hoạch này tập trung vào việc cắt giảm các quy định về AI để thúc đẩy đổi mới, xây dựng cơ sở hạ tầng AI tại Mỹ và biến phần cứng lẫn phần mềm của nước này thành ‘nền tảng tiêu chuẩn’ cho các đổi mới về AI trên thế giới.
Tuy nhiên, các nhà lập pháp và lãnh đạo công nghệ tại Mỹ hiện còn chia rẽ về việc làm sao cân bằng giữa yếu tố an toàn và tốc độ phát triển trong lĩnh vực AI. Sự tranh cãi này cho thấy thách thức trong việc quản trị AI và đảm bảo sự phát triển của công nghệ này một cách an toàn và có trách nhiệm. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về AI đang ngày càng gay gắt, việc tìm kiếm giải pháp quản trị hiệu quả và cân bằng giữa phát triển và an toàn sẽ là chìa khóa cho sự thành công của các quốc gia trong lĩnh vực này.