Thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam đangเผ mặt với tình trạng tắc nghẽn do không được phép bán tín chỉ carbon ra nước ngoài dù đã hoàn thành đo đạc và xác minh. Điều này đã dẫn đến việc các cộng đồng giữ rừng và canh tác giảm phát thải thiếu nguồn lực và cơ hội tham gia thị trường.
TS. Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Tư vấn phát triển (CODE), chia sẻ về trải nghiệm của mình khi khu sinh quyển 300 ha rừng tự nhiên do đơn vị ông quản lý đã hoàn tất đo đạc, xác minh tín chỉ carbon và có đối tác nước ngoài sẵn sàng mua. Tuy nhiên, việc bán không thể tiến hành do quy định của Chính phủ. Quyết định 232 của Chính phủ quy định việc bán tín chỉ carbon ra quốc tế cần được Thủ tướng phê duyệt để đảm bảo Việt Nam còn đủ tín chỉ cho thị trường trong nước.
PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, cho rằng thị trường carbon tại Việt Nam hiện vẫn chỉ tồn tại ở dạng tiềm năng, chưa thực sự vận hành. Các chuyên gia cho rằng cần có chính sách mới cho thị trường tín chỉ carbon, bao gồm việc xây dựng hệ thống giao dịch, định danh hàng hóa, và tổ chức vận hành thị trường. Ngoài ra, cần có cơ chế hỗ trợ cụ thể cho hộ gia đình và cộng đồng nhỏ lẻ tham gia thị trường.
Bà Betty Palard, Đồng sáng lập Ủy ban Tài chính Bền vững EuroCham, cho rằng muốn xây dựng thị trường tín chỉ hiệu quả, Việt Nam cần thay đổi góc nhìn và tập trung vào tín chỉ ‘xanh lá cây’ từ rừng và nông nghiệp. Câu chuyện của kỹ sư Hồ Quang Cua, người phát triển giống gạo ST25, là minh chứng sống động cho việc giảm phát thải và bảo vệ văn hóa, sinh kế của cộng đồng dân tộc thiểu số.
Tại Tọa đàm Net Zero 2025, các chuyên gia nhận định Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển thị trường tín chỉ carbon, đặc biệt từ rừng và nông nghiệp. Tuy nhiên, cần một loạt điều kiện để khai phá tiềm năng đó, bao gồm thể chế rõ ràng, cơ chế ủy quyền sớm, hệ thống MRV dễ tiếp cận và nền tảng số mở.
Để tháo gỡ những vướng mắc này, các chuyên gia đề xuất cần có chính sách hỗ trợ cụ thể cho các hộ gia đình và cộng đồng nhỏ lẻ tham gia thị trường tín chỉ carbon. Bên cạnh đó, việc xây dựng hệ thống giao dịch, định danh hàng hóa và tổ chức vận hành thị trường cũng là yếu tố quan trọng.
Một số chuyên gia cũng cho rằng, Việt Nam cần tập trung vào tín chỉ ‘xanh lá cây’ từ rừng và nông nghiệp để xây dựng thị trường tín chỉ hiệu quả. Việc này không chỉ giúp giảm phát thải mà còn bảo vệ văn hóa và sinh kế của cộng đồng dân tộc thiểu số.
Hiện nay, thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Tuy nhiên, với sự tham gia của các chuyên gia và doanh nghiệp, hy vọng rằng thị trường này sẽ sớm được vận hành hiệu quả, mang lại lợi ích cho cả cộng đồng và môi trường.
EuroCham và các tổ chức khác đang tích cực làm việc với Chính phủ Việt Nam để xây dựng một thị trường tín chỉ carbon hiệu quả và bền vững.